Podcasts uit 2022 waarin niets is gestolen, niemand opgelicht en/of vermoord is
Heb je nog een Podcasttip? #93 Een alternatief overzicht van 2022
Pas sinds twee jaar kijk ik uit naar de Top 2000. Daarvoor kende ik dE lIjSt dEr LiJsTeN uiteraard, maar vond mijn muzieksmaak er te goed voor: noem mij maar snobistisch. De ommezwaai kwam met wat wij in de familie ‘het Top 2000 spel’ noemen. De regels zijn oersimpel: je maakt teams (of speelt alleen), zet de Spotify-lijst van de Top 2000 op shuffle en laat iedereen de titel en artiest raden. Er zijn twee beperkingen: het nummer moet binnen 40 seconden geraden worden én als je eenmaal iets geroepen hebt, mag je niet nog een keer iets roepen. Ik was verbaasd hoe moeilijk het spel is en hoe goed ik er in bleek. Degene met de meeste punten wint, kijk zelf maar even hoe lang je door gaat.
Ik begin hierover omdat ik het eindejaarslijstjestijd en het fenomeen ‘lijstjes’ veracht. Dat komt weer omdat ik het stom vind hoe ándere mensen op lijstjes kicken, waaronder dus de Top 2000. Op de een of andere manier werken lijstjes op mensen als een stier op een rode lap: zet iets onder elkaar en met nummers ervoor en iedereen neemt het voor waarheid aan. De volgorde van de rangschikking lijkt ineens alles dominerend. Dat is raar, want er wordt zelden nagedacht over hoe die lijsten tot stand komen en wat ze betekenen.1 2 Wat betekent ‘de beste’, of op nummer 1 staan? Transparantie is bijna altijd ver te zoeken: wordt de lijst samengesteld door duizenden stemmers, een hele redactie of gewoon één persoon? Wordt er goed nagedacht en/of vergaderd over de selectie — zo ja: wat zijn de voorwaarden dan? — of is er sprake van totale willekeur? De meeste lijstjes voelen aan als een moetje voor de winterkomkommertijd. Hoe dan ook creëren lijsten met hun bestaan een rare vorm van autoriteit. Doorgaans wil je er liever wel op staan dan niet.
2022 was een teleurstellend jaar. Niet alleen voor mezelf, omdat ik er halverwege het jaar ongeveer uitvloog, maar ook voor het podcastmedium. Niet in de laatste plaats omdat een van mijn all time favourite podcasts, Reply All, ophield met bestaan. Daarnaast was er voor het eerst in de pak hem beet vijf jaar, in mijn optiek tenminste, geen grote podcasthit. Bovendien heb ik, wederom voor mijn gevoel, in 2022 meer dan ooit journalistiek echt onverantwoorde en slecht gemaakte podcasts gehoord van zowel commerciële als niet-commerciële uitgeverijen.3
Het leek tijdens dit jaar alsof er daadwerkelijk iets ging veranderen aan de achterkant van Nederlandse podcastlandschap: de introductie van durfkapitaal en het verdwijnen van het NPO fonds lijken structureel. Er is heel veel uitgekomen, maar alles klinkt zo vergelijkbaar.4 Dezelfde thema’s, dezelfde narratieve aanvliegroutes, dezelfde trucs (Bekende Nederlanders/influencers achter een microfoon zetten), steeds maar die opnames van mensen die emails typen, heel vaak vergelijkbare stijl plingplong muziek — voor de kenners: soms zelfs dezelfde nummers van Blue Dot Sessions. Het klinkt alsof de creativiteit van de eerste jaren er uit is. Misschien heb ik het mis, luister ik te weinig, moet ik geduld hebben. Of het ligt aan mijn innerlijke snobisme.
Desalniettemin kijk ik uit naar 2023: het jaar waarin ik hopelijk helemaal van de overspanningsklachten af kom en een nieuwe draai kan vinden. Voor deze nieuwsbrief hoop ik dat er weer series komen, het een podium kan zijn voor andere podcastmakers en het aantal lezers wederom verdubbelt.
Om jullie toch wat leuks mee te geven het nieuwe jaar in, presenteer ik hieronder een verzameling — nadrukkelijk geen lijstje! maar het format van deze nieuwsbrief dwingt me om ze onder elkaar te zetten — van een willekeurig aantal podcasts die in 2022 zijn verschenen. Titels die je waarschijnlijk niet op de gebruikelijke lijstjes tegenkomt. Bovenal is in geen van de onderstaande podcasts iets gestolen, niemand opgelicht en/of vermoord - op een enkele uitzondering die de regel bevestigt na. De meeste heb ik dit jaar al eerder getipt, sommigen nog niet.
Door het spelen van het Top 2000 spel leer je de lijst steeds een beetje beter kennen. Daarmee krijg ik een inkijkje in rockend-wit-boomer Nederland.5 Tegelijkertijd houden het spel en de lijst mij een spiegel voor: omdat ik zo veel nummers al binnen een paar seconden herken, hoor ik (of de mensen die mij hebben opgevoed) blijkbaar voor een deel bij die groep. Shade voor mijn inner snob, zoals alle guilty pleasures dat zijn.
Podcasts uit 2022 waarin niets is gestolen, niemand opgelicht en/of vermoord is
Aflevering: Holiday Rap
Deze aflevering van de geestige podcast Weird Hit Wonder heeft veel in zich. Een van de hoofdrolspelers is zelfs betrokken bij de samenstelling van de hitparades van weleer. Hierdoor hoor je hoe ondoorzichtig lijsten ontstaan, of hoe ze gemanipuleerd kunnen worden. Daarnaast bevat het het hoofdingrediënt voor een verhalend verhaal: een hoofdpersonage met een uitdaging, die daar iets van leert. De setting is de tijd dat hiphop net opkwam, de moraal een van een rock-n-roll leven. Bijkomstige leukigheid: een hele boze Madonna.
Toegegeven: als PJ Vogt (een van de hosts en makers van wijlen Reply All) niet afgelopen week nog de laatste aflevering had gedropt, was de kans groot dat ‘ie niet in het lijstje was gekomen. Na zijn ontslag bij Gimlet is PJ de wereld van de Crypto in gedoken, een wereld die de afgelopen jaren vrij veel in het nieuws was. Ik heb zelf een aantal jaar geleden crypto gekocht maar deed er niets mee behalve hopen dat het meer waard was. Mijn initiële vertrouwen is door deze podcast ongeveer net zo hard gekelderd als de koers van bitcoin de afgelopen maanden. In de afleveringen verslaat PJ een aantal verhalen van mensen in de crypto wereld. Persoonlijk hoogtepunt was de aflevering op een cryptoconferentie in Miami, met het verhaal van de vader die paarden fokt. Misschien een makkelijke truuc, om met een microfoon naar een plek te gaan waar allemaal rare mensen rondlopen. Maar toen ik hoorde hoe hij in de laatste aflevering met allemaal crypto influencers naar ijsschotsen in Groenland gaat kijken om de impact op het klimaat te zien en onderweg LL cool J tegenkomt, voelde ik weer een sprankje Reply All-magie. Eerder getipt in deze nieuwsbrief editie.
Podcast: Eeuw van de Amateur
Aflevering: Arthur Japin en zijn Verzonnen Familie
Full disclosure: de makers van deze podcast waren dit jaar op een van mijn house coolings én ik was er dit jaar zelfs te gast. Ze wonnen ook nog een nietszeggende award omdat ze meer dan 200 afleveringen hebben gemaakt, die ik allemaal van begin tot eind geluisterd heb. Ik heb in 2020 al de eerste aflevering die ze met Arthur Japin maakten getipt, dus toen er nog een uitkwam was ik mega blij. Deze man, zijn stem, zijn belevenissen in de Nederlandse literaire wereld: ik kan er geen genoeg van krijgen. Vat dit maar op als een open sollicitatie om vrienden met je te worden, Arthur. Mocht je daar geen tijd voor hebben, begin dan ten minste een eigen talkshow. Misschien als spin-off van de Eeuw?
Full disclosure: de maker was hoofdgast op het Podcastfestival in Amsterdam dit jaar
Echt vorige week nog besproken in deze nieuwsbrief, dus lees maar even terug. Lees vooral ook de Lessen van Avery terug, die een inkijkje geven in haar intellectuele insteek op het podcastambacht.
Full disclosure: deze podcast onder meer is gemaakt door kantoorgenoot, collega en vriend Marius Kooij en eerder besproken in deze nieuwsbrief.
Denk om je arena is populairste nieuwsbriefeditie van dit jaar als je kijkt naar het aantal ‘email opens’ — chips, toch een zinloze statistiek! 😬 Jurgen kocht een tuinhuisje in Groningen en samen met Marius maakte hij in deze arena een prachtig portret. Over de mensen die er wonen, hoe ze daar rondhangen in de zomer maar ook met natuureducatieve rubriekjes. De makers zeiden (bij Koffietijd!) geïnspireerd te zijn door programma’s als We zijn er bijna (Omroep max), waar bijzonder weinig op het spel staat. Dat er podcasts gemaakt kunnen worden waarin dus niets op het spel hoeft te staan, bewijst De Groentjes. Ik kijk uit naar het volgende seizoen, waarin ze iets met wolken gaan doen.
Bonustip: Welcome to Provincetown deed nagenoeg hetzelfde, maar dan over een queer community aan de oostkust van de VS. Echt heel goed maar een meh einde, wat ze later repareerden door nog een aflevering te publiceerden waarin op het einde iemand zingt.
Nog een podcast waarbij er niets op het spel staat, maar waarvan je toch veel leert. Het concept is simpel: over iedere dag van de menstruatiecyclus één aflevering van ongeveer een kwartiertje. Aan het einde weet je er alles van en meer, want opgeteld zijn het gewoon super veel luisterminuten. Gemaakt door kundige makers bij de BBC, taboedoorbrekend en slim. Eerder getipt in deze nieuwsbriefeditie.
Full disclosure: makers Lot en Michiel schreven dit jaar een zeer zinnige gastbijdrage voor deze nieuwsbrief. Michiel en ik zitten bovendien samen bij Horens.audio
De regel die deze verzameling bevestigt: hierin gaat het soms over liedjes waarin een moord of dood wordt bezongen. Daar gingen de volksliedjes die in deze podcast centraal staan nu eenmaal over, leren we. Echt op z’n Michiels (bekend van GEEL) uitgevoerd, maar dan met de onderbouwing van het Meertens Instituut en het fijne van Song Exploder aan de mix toegevoegd. De Netflix serie van Song Exploder viel onwijs tegen, maar als ze dat met Lagelieder zouden doen, zou ik kijken!
Bij het nalezen van alle nieuwsbrieven van dit jaar kwam ik er achter dat deze podcast per ongeluk twee keer getipt is dit jaar, met deze keer er bij dus drie keer. Dat mag ook, want ik vond de tune alleen al de beste van het jaar. De uitwerking is bijzonder, gebaseerd op veel goede voice over maar vooral veel goede flarden tape. Eerder getipt door mijzelf in deze editie en door Anne Dirks in deze editie.
Dank gaat uit naar mijn goede vriend Jelke, die extra autoriteit aan mijn relaas hierboven gaf door het toevoegen van de eerste voetnoot. Hij doet momenteel PhD onderzoek naar de platform economie, specifiek Airbnb. Lees daar hier meer over.
🎇Een heel rustig 2023 gewenst allemaal!
Willekeurige Hebjenogeenpodcasttipnieuwsbriefedities uit 2022 🗃️
Start van serie “RIP verhalende podcast in Nederland”
Start van serie “De verhalende podcast bestaat niet”
KLIKLINKJES
Collega podcastmaker en nieuwsbriefschrijver Avery Trufelman maakte ook een alternatief lijstje met weird podcasts van 2022.
Mocht je je afvragen waar ik qua (gepubliceerd) werk met de meeste trots op terugkijk in 2022: luister dan nog eens naar de eerste aflevering van Wie Wat Bewaart.
Beste stuk wat ik las over podcasting in 2022: Podcasting is just radio now.
Voor podcastmakers die het goede voornemen hebben om komend jaar iets spannends uit te brengen: in februari kan je in de (altijd openbaar toegankelijke) Podcastakademie een cursus van Maartje Duin volgen over hoe je een spannende scene bouwt.
Ik kijk veel meer series dan dat ik podcasts luister, omdat ik nu eenmaal meer onderweg ben/schoonmaak/opruim. Series dit ik dit jaar keek en de moeite waard vond: Succession (HBO Max), The White Lotus (HBO Max), Westworld S04 (HBO Max), Andor maar toch zeker ook Kenobi (Disney+), Atlanta S04, Severance (Apple TV), Industry (HBO Max), The Playlist (Netflix). Wat er echt uit sprong was The Rehearsal (HBO Max) 🤯
IK WIL OOK WAT DOEN
Vind jij dit zo’n leuke nieuwsbrief en is jouw energierekening ook ineens een stuk lager door het prijsplafond? Overweeg een van de deze dingen:
Doneer een bedrag naar keuze. Al drie mensen hebben sinds vorige week gedoneerd: dank aan Lotte, Marleen en Jop en/of Zvezdana 💸
Stuur een idee voor onderwerp, serie of gastbijdrage in? Roddels zijn ook altijd welkom!
Over stomme statistiek gesproken: naar aanleiding van de oproep vorige week zitten we precies vandaag op 730 subscribers. Dat betekent dat sinds deze nieuwsbrief bestaat, iedere dag één iemand heeft geabonneerd.
In academische termen: “We argue that it is important to take seriously the form and technique of the list itself and engage the knowledge practices, governance effects and ways of ordering the world that the list format enables.”
Over sprinten versus marathon en podcasthitlijsten schreef ik al eerder hier, over de onzin van recensies achterlaten om “beter vindbaar te worden” schreef ik eerder hier.
Update uit 2023: de psycholoog die in In de ban van Rian (AD) nogal baude uitspraken deed, is hiervoor bestraft door zijn eigen beroepsgroep.
Zie ook mijn bespreking van Dit kan geen toeval zijn in deze recente nieuwsbriefeditie.
Tip voor als je dit inzicht wil krijgen zonder te spelen: kijk eens naar de livestream van NPO Radio 2 tussen kerst en oud en nieuw.