"Knapperigheid is geen zintuig"

Heb je nog een podcasttip? #64

Zoals jullie vorige week hebben kunnen lezen in deze nieuwsbrief, zijn we met Horens bezig met de ontwikkeling van ons podcastproject Superzintuigen voor Het Klokhuis. We zitten in de beginfase van onze research, maar we hebben niet lang: eind mei moet de productieaanvraag ingeleverd zijn. Om iedereen die bij het project betrokken is up to speed te krijgen, heb ik afgelopen week aan smaakpsycholoog Garmt Dijksterhuis gevraagd een online privé-college te geven aan het team. Toen ik hem het plan had gestuurd en we elkaar aan de telefoon spraken zei hij: “Dit is allemaal héél leuk, maar knapperigheid is geen zintuig.”

Ik vroeg Garmt omdat een presentatie die hij ooit gaf bij Odorama voor mij een directe inspiratie was voor Superzintuigen. In deze presentatie liet hij een tabel zien waaruit bleek dat, in mijn herinnering, we niet slechts vijf maar wel veertien (!) zintuigen hebben. Na wat graven in zijn archief kwam hij erachter dat hij de presentatie in december 2016 gaf en dat hij gelukkig nog beschikte over de powerpoint. Hieronder zie je de tabel:

Dat ik het aantal zintuigen in de tabel niet goed onthouden had valt mij niet helemaal te verwijten, omdat de tabel in feite gaat over hoe lastig het is zintuigen te definiëren. De tabel is door Garmt samengesteld op basis van wetenschappelijke literatuur. In de kolommen zie je goed het verschil tussen “sense category” en “sense-systems”, wat we in het Nederlands dus de zintuigen en waarnemingssystemen noemen.

De anatomische structuur geeft aan welk orgaan ‘ervaart’ en de “count” kolom weergeeft het aantal verschillende receptoren die je ervoor hebt. Zo zijn er drie verschillende kleurreceptoren en nog een voor zwart-wit die je met je retina ervaart, dus vier receptoren in het waarnemingssysteem maken ‘zien’ (waardoor we vier tot de macht vier verschillende kleuren kunnen waarnemen). Voor geur hebben we maar liefst 350 receptoren, al heeft niet iedereen er evenveel en ook niet allemaal dezelfde. Garmt gaf aan dat de tabel ook niet volledig is, omdat een KNO-arts uit het publiek eens tegen hem zei dat het stratolietorgaan (dat is een een soort interne gyroscoop 🥙 waarmee je versnelling ervaart) ontbreekt. Dat het lastig is om de zintuigen en waarnemingssystemen te tellen, maakt het ook lastig voor ons om de vorm van de serie vast te leggen.

In mijn hoofd en dus ook in het plan voor Superzintuigen ging ik uit van bovenstaande tabel, maar had ik het getal van negen opgeteld bij de vijf zintuigen die we al kennen. Ons ontwikkelplan beschrijft negen afleveringen over dingen die we kunnen voelen: knapperigheid, vettigheid, pijn en jeuk, voelen met je buik, temperatuur, chronoceptie, glad versus stroef en zacht versus hard, proprioceptie en ruimtelijk gehoor.

Knapperigheid is dus geen zintuig maar eigenlijk een onderdeel van het Somatosensory system, of wat we in het Nederlands het zintuig ‘voelen’ noemen. Volgens deze tabel hebben mensen vier receptoren voor het zintuig voelen. Maar als we het op die manier gaan tellen, hoe komen we dan ooit weer bij negen of tien afleveringen uit?

Eigenlijk is de vraag nu hoe streng we ons gaan vasthouden aan ‘de wetenschap’ versus wat we in het plan hebben opgeschreven. Beide lijken op meerdere manieren interpreteerbaar, al hebben we over ons concept van de podcast meer te zeggen. Ik weet wel heel duidelijk wat ik niet wil maken: een serie van drie tot zes afleveringen van 20 tot 40 minuten, de vorm waarin toch 99% van de NPO podcasts in uit worden gebracht.

Volgende week heb ik een afspraak met Marion Oskamp, de eindredacteur op dit project. Dikke kans dat het daar volgende week in deze nieuwsbrief over gaat!

Dank deze week aan Garmt voor het geven van de presentatie aan de horentjes en aan Sharon voor de eindredactie! Zij testte gisteren voor maarliefst de vierde keer positief op covid, dus als jullie haar beterschap willen wensen: stuur een mailtje terug 💌

AFLEVERING TIP VAN DE WEEK #64

Aflevering: Geschokt

Podcast: terug te luisteren in de feed van Parel Radio (aflevering 47)

Uitgekomen bij: Gemaakt voor NTR radiodoc onder eindredactie van Jair Stein, maker: Stef Visjager

Een classic radiodocumentaire van wel tien jaar oud! Ik werd er aan herinnerd toen ik twee weken terug een workshop in de cursus literair podcasten van Stef Visjager begeleidde. Tijdens een feedbackmoment werd ik herinnerd aan Geschokt, een radiodocumentaire die zij in 2012 maakte over elektroshocktherapie. Net als de maker dacht ik ook dat deze vorm van therapie al lang was uitgebannen, maar niets blijkt minder waar. Het “intieme” dat tegenwoordig vaak als kenmerk van de podcast wordt gezien kan je hier zeker in terug (of eigenlijk vooruit) horen. Bij vlagen — zeker in de scènes waarin je de therapie hoort, beschouw dit als trigger warning — voelt het bijna té intiem. Zo intiem dat ik nog weet dat ik bijna stopte met fietsen toen ik het aan het luisteren was. Dat je dat voor elkaar kan krijgen, vind ik heel vet.

SERIE TIP VAN DE WEEK (#65)

Podcast: Sh**hole country (in de feed van Radiotopia presents)

Duur: 8 afleveringen die oplopen van 13 naar 42 minuten

Taal: Engels

Uitgekomen: oktober 2021 bij Radiotopia

In plaats van een abonnement op Luminary of Podimo ben ik al een tijdje donateur van Radiotopia. Dat is een organisatie die zich inzet om creatieve podcasts uit te brengen in de VS, die van de makers zelf zijn en blijven. Het is fijn om te horen dat daar ook echt vette dingen uitkomen, zoals deze. In Shithole country hoor je het verhaal van Afiaa, die in de VS woont maar teruggaat naar Ghana. Haar ouders willen graag dat ze blijft, maar zij heeft inmiddels een ander perspectief (overgenomen?) op het land. Los van de inhoud is vooral de vorm vet: er zitten fictionele elementen in, voice over maar ook veel ‘tape’ met haar ouders. De soundtrack is een van de beste die ik de laatste tijd gehoord heb.

KLIKLINKJES

• Hier ben ik nu stikjaloers op (omdat ik dit altijd vanuit het Podcastnetwerk wilde doen, maar er nooit aan toe kwam, gelukkig heb ik deze nieuwsbrief om jullie erop te wijzen :D) de Podcastkennisbank van NAP1. Het laat ook meteen zien hoeveel kennis je eigenlijk nodig hebt voordat je kan beginnen.

• Een paar maanden terug werd ik geïnterviewd door Nathanael Korfker, die voor zijn studie Theology and Religious Studies: Media stage liep bij de Firma Hoe dan Wel. Als stageopdracht deed hij onderzoek naar hoe ze de betrokkenheid bij hun podcast over leefgemeenschappen konden vergroten. Het is een uitgebreid onderzoek geworden wat je helemaal kunt nalezen op zijn site!

• Deze week lanceerde een semi-commerciële podcast die ik voor een opdrachtgever maak: WereldverbeterBAAS. Nanoah Struik is een geweldige host, ik kan hen zeer aanbevelen! De dikke tune is van Lucas de Gier.

• Wie gaat er als eerste weer een podcast op CD uitbrengen?

RODDELHOEK
Na de VPRO Gids is zijn nu ook BNR en FD een podcastnieuwsbrief begonnen, die laatste “voor professionals” (hat tip Folkert). Kan iemand mij vertellen hoe ik een verdienmodel maak van vooruitlopen op dingen? 🙄