Wie controleert de poortwachters?

Heb je nog een podcasttip? #110 over privileges en desillusies. Tips: Search engine en BV Nederland

Toen ik op de middelbare school op een gegeven moment doorhad dat ik filosofie wilde studeren, had ik nog niet door vanuit welk bizar privilege ik dat deed. Natuurlijk nam ik als uitgangspunt dat ik altijd kon terugvallen op mijn ouders en ging ik er eigenlijk niet vanuit dat ik beroepsfilosoof ging worden. Eerst maar even kijken hoe het gaat, dacht ik. Het ging prima: ik behaalde binnen vier jaar mijn bachelor maar ontdekte ook dat filosofie mij minder trok dan denken over media, het organiseren van evenementen en zelf media maken. Dat ging ik dan ook meer doen tijdens mijn master.

Het carrièrepad van podcaster stapte ik ongeveer even naïef in. Mijn eerste amateur radio-uitzending maakte ik in het jaar dat Serial uitkwam. Door die serie raakte ik verslaafd aan documentaire podcasts, met name die uit de VS. Radiolab was een groot voorbeeld: waarom bestond zoiets niet in Nederland? Het werd mijn droom om ook zulke creatieve afleveringen te maken. Iets later volgde in Nederland, geïnspireerd door de boom uit de VS, ook een golf van aandacht voor podcasts. Podcasting was hip en happening, iedereen in medialand wilde er aan. Weer een paar jaar later wilde letterlijk iedere organisatie een podcast, omdat het zo ongeveer het enige was dat je nog kon tijdens de lockdowns. Vlak voor die golf (in februari 2020!) stapte ik in als fulltime podcaster. Zodoende leerde ik het vak, niet op een opleiding maar direct in de praktijk, ook door zelfstandig een eigen niet-zo-standaard serie te maken.¹

Terwijl ik op die golf stond, keek ik over mijn schouder naar het buitenland: daar ging het zo goed met podcasten dat overal bedrijfjes oppopten die nieuwe, baanbrekende series maakten. Gimlet werd gekocht door Spotify, het commerciële geld vloeide de sector in. Ieder jaar was er wel weer een hitserie, of soms maar een aflevering, die voor mijn gevoel iedereen luisterde. Over een paar jaar, dacht ik, zou het ook in Nederland mogelijk zijn om bij een commerciële partij een podcast uit te brengen met een redelijk budget.

Dat idee is redelijk in duigen gevallen. Zo ongeveer op het moment dat de Deense startup Podimo eindelijk ook eens een Nederlands bedrijf overnam, stegen de rentes. Geld was niet meer gratis en de investeringen namen af. Ook in de publieke sector nam het budget niet toe: het NPO fonds heeft in de afgelopen jaren een plafond gezet op het bedrag dat je kan aanvragen en een jaar geleden was het nog onduidelijk of het fonds überhaupt zou blijven bestaan. De facto komt het er in 2023 er op neer dat je als je redelijk betaald wil worden als maker van creatieve audio, je eigenlijk bent aangewezen op de NPO.²

Mensen die deze nieuwsbrief al langer lezen weten dat ik het heus wel heb geprobeerd bij de NPO, maar dat dat niet altijd een prettige ervaring was. Onze productieaanvraag voor het project voor Klokhuis werd stilgelegd omdat ik overspannen werd van het bedenken hoe we deze serie ‘verhalend’ konden maken. Voor de documentaire die ik maakte voor DOCS in de eerste helft van dit jaar ben ik akkoord gegaan met een bedrag van €4000 (het budget voor portetten van de hand van “beginnende makers”), waardoor ik na kosten uitkwam op een bedrag zwaar onder het miniumloon. Op deze voet doorgaan veranderde nogal wat aan mijn carriereperspectief.

Terwijl ik me dit allemaal aan het realiseren was, gebeurde er iets in de Nederlandse documentaire filmwereld. Monique Nolte, maker van het legendarische portret Het Beste voor Kees (NCRV, 2014) verkocht een tweede portret over Kees niet aan de NPO maar aan Videoland. In principe niet heel opmerkelijk, maar in deze subsector van de media industrie veroorzaakte het veel reuring: stel je voor dat je een film niet aan de publieke omroep verkoopt! Nolte had hier goede redenen voor: de vergoeding die de omroep bood, was bij lange na niet voldoende om haar uit de kosten te halen. Het werd nog erger toen er mensen van de NPO op nogal botte wijze reageerden. Afgelopen voorjaar bezocht ik, als lid van de Dutch Directors Guild, een avond waar de gemoederen hoog opliepen. Wat me vooral nog bij staat is hoe documentaire legend Peter Lataster op een slide lieten zien hoe de dagtarieven voor regisseurs in 20 jaar (dat is dus sinds de Euro bestaat!!) niet zijn aangepast. Nadien verzamelde de Dutch Directors Guild nog veel meer misstanden rondom betalingen, regelingen en rechten bij de NPO.

Het incident met Kees Vliegt Uit leidde ertoe dat de Dutch Directors Guild nu namens filmregisseurs in zogenaamde ‘ketentafels’ aan tafel zit met mensen uit de hoogste regionen van het bestuur van de NPO. Anders dan na eerdere gesprekken lijkt hierdoor daadwerkelijk iets te gaan veranderen. Deze ontwikkeling, samen met het feit dat Audiocollectief Schik – de makers van mijn leeftijd in het  Nederlandse taalgebied tegen wie ik het meeste opkijk in – over een paar weken hun nieuwe serie De Erfenis zelfstandig uitbrengt, doet toch weer een sprankje hoop oplichten.

In samenwerking met de Dutch Directors Guild organiseert het Podcastnetwerk op donderdagmiddag 28 september om 16.30 een evenement over knelpunten en perspectieven in het audiolandschap, waar Randy Vermeulen vertelt over hoe hij de financiering van De Erfenis voor elkaar heeft gekregen en Maya Schepers ons zal bijpraten over de dilemma’s die spelen bij het NPO Fonds. Als je ook behoefte hebt aan perspectief, raad ik je aan om te komen. Bovendien hebben we de input van makers nodig, om iets te kunnen veranderen!

Aanmelden kan hier

Terug naar mijn privileges. Daar ben ik me nu, als fulltime podcastmaker, veel bewuster van dan toen ik ging studeren. Los van dat ik een hoogopgeleide, cisgender hetero man ben, heb ik dusdanig genoeg (niet per se creatief) werk in opdracht en vanuit het Podcastnetwerk dat ik moet oppassen dat ik niet weer overspannen raak. Daarnaast heb ik een broodfonds dat me financieel overeind heeft gehouden, en stijgen mijn huurlasten niet jaarlijks.³ Maar omdat het soms ook niet lukt, of je schreeuwend weinig betaald wordt voor creatief als freelancer (dat is natuurlijk sectorwijd een probleem) komt bij mij wel de vraag op hoe geprivilegieerd je moet  zijn om te kunnen kiezen om verlieslijdend te werken.⁴ En in ruil voor wat? Hoe erg moet je niet van dat inkomen afhankelijk zijn om voor minimale vergoedingen en tegen slechte voorwaarden voor een overheidsinstantie te kunnen werken? Op deze manier wordt heel scheve top van mensen die er van kunnen leven (of kunnen leven van de lezingen die ze nadien geven), vergelijkbaar met andere hoeken van de creatieve sector. Hoe beïnvloedt dat, als pre-selectie, de soort makers en verhalen die je overhoudt?

Media worden vaak de vierde macht genoemd, omdat ze onder meer het functioneren van de overheid controleren. Maar wie waakt er over de poortwachters die de mogelijkheden en arbeidsvoorwaarden van freelance makers bepalen?
Ik hoop een aantal van jullie (en de poortwachters) hier volgende week op het evenement over te spreken, stuur even een mailtje als je komt!

AFLEVERING TIP VAN DE WEEK (#110)

Podcast: Search Engine

Aflevering: Why’s it so hard to figure out how many people watched Stranger Things?

Uitgekomen op: 15 september 2023

Uitgekomen bij: onafhankelijk, in samenwerking met Audacy

Genre: documentaire, zoektocht, gehermonteerd-interview maar ook met reportage

Search Engine is de nieuwe serie van PJ Vogt, je weet wel die ene gecancelde host van Reply All die vervolgens Crypto Island (getipt in deze nieuwsbrief) startte. Door deze serie te luisteren, weet je zeker dat PJ een hele grote drijvende kracht achter Reply All was. Tegelijkertijd hoor je ook dat hij alleen is, of in ieder geval dat ze het budget en burn-out technisch slimmer aanpakken. Iedere aflevering staat één vraag centraal, maakt niet uit hoe groot of klein. Ik heb deze zomer genoten van iedere aflevering, maar deze springt er thematisch bovenuit.

Maya Hawke, die een rol speelde in het derde seizoen van de hitserie Stranger Things, wil weten hoeveel mensen nu eigenlijk naar de serie hebben gekeken. Net zoals kranten tegenwoordig angstvallig hun oplagecijfers geheim houden (en betaalde podcastplatforms hun abonneecijfers), laat Netflix hier alleen maar vage cijfers over los. Bijvoorbeeld over hoeveel minuten de serie bekeken is binnen een aantal weken, of ze zetten de series op het platform in een ondoorzichtige top 10 – dat heben ze natuurlijk gejat van de podcastrankings. Dat is curieus, omdat je zou zeggen dat sinds streaming de data over bereik nog nooit zo accuraat zijn geweest. Spotify weet veel meer over het luistergedrag van podcastluisteraars dan welke podcast app dan ook, omdat dat luisteren gekoppeld is aan een persoonlijk account en ze precies kunnen zien hoe lang je luistert. Die meta informatie is waardevol, maar delen ze maar mondjesmaat met makers. De aflevering geeft een korte les geschiedenis van de publieksanalyse en geeft een plausibele verklaring voor het mysterie van Hawke: ze doen het om je te naaien.

Bonustip: de vorige aflevering, Does anyone actually like their job? spreekt me ook heel erg aan op dit moment!

SERIE TIP VAN DE WEEK (#110)

Podcast: BV Nederland

Duur: komt wekelijks uit, doorgaans tussen 30 en 50 minuten.

Uitgekomen bij: Podimo, maar dan niet achter de betaalmuur.

Makers: Sander Heijne en Hendrik Noten

Genre: duo-talkshow, actualiteit, politiek.

Voordat ik begin met deze tip wil ik even duidelijk maken dat ik de voorganger van deze podcast, Fantoomgroei, ook al luisterde en dat ik deze via mijn geweldige vriendin ontdekt heb. De nieuwe titel, BV Nederland, is natuurlijk briljant. Nederland presenteert zich graag als een bedrijf, tot en met startup visa aan toe. Deze podcast lijkt dan toch echt te voldoen aan het idee van de vierde macht, die onze bewindslieden controleert en dan ook nog eens inhoudelijk lekker diep gaat.

Wat ik leuk vind aan deze podcast  is dat hoewel een van de presentatoren journalist van beroep is, er van dat loze journalistieke ideaal van onpartijdigheid weinig over blijft. Inhoudelijk expliciet links, met een beetje actualiteit, soms een serie een altijd een vrolijke noot #onlyfrans.

Aletta is zo lief geweest om deze nieuwsbrief te redigeren, u kent haar nog van de editie van vorige week.

KLIKLINKJES

• Donderdag 28 september om 16.30 dus een bijeenkomst over knelpunten en perspectief in het audiolandschap in de Tolhuistuin. Gratis, met borrel achteraf maar wel even aanmelden kan hier. Je kan nu al je frustraties inspreken via deze Ontlaadpaal, misschien hoor je dan wel een van mijn frustraties terug.

• Lees ook de zesdelige nieuwsbriefserie die Randy Vermeulen (producent van Schik/Slowpony die ook op het evenement spreekt) begin 2021 schreef bij deze nieuwsbrief over de struggles die er toen al waren met audio bij de NPO.

• Ik las een boek over de ontstaansgeschiedenis van HBO met de weinig creatieve titel: It’s not TV. Een echt goed boek was het niet, maar ik vond het wel interessant vanwege het perspectief van streamers en podcast platforms met een betaalmuurtje. Het verrijkte ook mijn begrip van de hierboven getipte Search Engine aflevering, maar was vooral leuk om te lezen omdat alle klassieke series voorbij komen. Bovendien hadden zij als commerciële partij een hele sterke documentaire tak.

• PJ schrijft trouwens ook een aardige nieuwsbrief voor bij Search Engine.

• iOS 17 is uit en eindelijk ondersteunen ze ook episode artwork! Nu nog ondersteunen dat de Apple Podcast app niet je hele telefoon volpropt met podcast afleveringen?

• Laatste kans om je aan te melden voor de Podcastakademie cursus Redactie en Interviewen die in oktober in Hilversum plaatsvindt onder leiding van Bastiaan aka Podbast.

RODDELHOEK
Onvoldoende roddels hierboven? Vooruit, nog eentje dan: het schijnt dat Brett Easton Ellis aanwezig was op de launchparty van het eerste seizoen van Sex and the City.

DONATIES 🤑

Nieuwsbrief schrijven is, net als podcastmaken, niet gratis. Je leest het wel allemaal voor niets, terwijl ik maandelijks kosten voor de domeinnaam en de email hosting betaal. Daarnaast ben ik de afgelopen weken met de gastauteurs uit lunchen geweest, om ze in natura te bedanken. Stel je dat je wat digitaal wisselgeld op je bureaublad aantreft, dan zou je via deze link kunnen doneren.

1. Luister maar naar hoe slecht ik Kaas heb gemixt. Ik kan dat nu, drie jaar later, veel beter maar kies ervoor om deze versie te laten staan.

2. Er bestaan ook mogelijkheden om in opdracht van instanties te werken, zoals we met Wie Wat Bewaart doen, maar dan heb je veel minder creatieve vrijheid op het gebied van vorm, inhoud of vrijheid. Er zijn ook uitzonderingen zoals Man met de Microfoon en Platte Grond, maar die werken met een kleiner team en/of budget.

3. Het kan natuurlijk zijn dat ik boven mijn stand leef, in een dure stad. Ik durf hier prima te delen dat mijn inkomen sinds ik afgestudeerd ben in 2017 nog nooit boven modaal is geweest.

4. Iets wat Randy trouwens ook al opmerkte in deze nieuwsbriefeditie van anderhalf jaar geleden – ik heb dit nu pas doorleefd en hoop dat door de ontwikkelingen met DDG er nu daadwerkelijk iets verandert.