Iets expres en iets per ongeluk

Heb je nog een podcasttip #112🚨 Roze of blauw en Classy

Als je dit leest, staat de eerste aflevering van een nieuw seizoen Wie Wat Bewaart online: Overlight S4E2. In deze aflevering, die ik samen met mijn collega Joost maakte, heb ik de afgelopen twee maanden zeker 60 uur gestopt. Tijdens het monteren vielen me een aantal dingen op. In de vorige nieuwsbriefeditie kon je al lezen hoe ik het scenario dat ik voor deze documentaire had geschreven in de prullenbak kon gooien toen we aan de slag gingen met de opnames. In deze nieuwsbrief deel ik twee makersdingen: een ding dat expres ging en een ding dat per ongeluk gebeurde.

Iets wat niemand gaat horen
Een van de experts in de aflevering heb ik online geïnterviewd omdat ze een covid-besmetting had opgelopen en ervoor koos om in quarantaine te gaan. Omdat ze hoorbaar snottert en verkouden klinkt, vermeld ik het expliciet in een voice-over. Wat de luisteraar echter niet hoort, is dat het interview in twee delen is opgenomen.

Een dag na het eerste interview mailde de geïnterviewde dat ze iets belangrijks was vergeten te melden. Het was inderdaad relevant voor het onderwerp, dus ik heb een week later nog een online interview gedaan. De spreker zat toen alleen in een andere ruimte (niet meer thuis, maar op kantoor) en klonk inmiddels niet meer verkouden. Hoewel het interview aan haar kant door haar laptopmicrofoon was opgenomen (doorgaans echt niet goede kwaliteit) hoor je het verschil wel. Dit moest ik oplossen.

Bij real-life interviews neem ik doorgaans een minuut stilte op (zogenaamde room tone) zodat je het geluid van de ruimte hebt en daarmee bijvoorbeeld meer pauzes tussen zinnen kan monteren. Dat was ik bij deze twee online interviews vergeten, maar gelukkig nam ik via Riverside op waardoor ik twee aparte sporen had.

Ik kon dus gemakkelijk stille stukjes (de momenten waarop ik een vraag stelde) van haar spoor gebruiken om het interview in geluid zo vorm te geven dat het leek alsof we steeds op één plek waren. Dit was dus het geluid van het huis van de geïnterviewde, wat ergens midden in de stad moet staan omdat ik op verschillende momenten verkeer, een helikopter en een kerkbel op de achtergrond hoorde. Vergeet niet: de opname was echt ruk. Maar omdat ik zo met de stiltes zat te spelen, begon ik van het slecht opgenomen geluid van de huiskamer te houden en heb ik uiteindelijk juist meer toegevoegd van wat ik normaliter weg zou halen.

Een nonlineair verhaal?
Trouwe lezers van deze nieuwsbrief weten dat ik sinds iets meer dan een jaar een interesse heb ontwikkeld voor non-lineaire verhaalvormen en dan specifiek in audio. Ik vermoed dat dat komt vanwege een zekere zoektocht- of chronologie-moeheid. Gevormd door mijn ervaringen met de eindredacteur van mijn eerste lange NPO-documentaire, stuurde ik met veel verontschuldigingen de montage naar de Horens eindredacteur van dienst — de “third eye” noemen wij die intern. Pas toen ik klaar was met monteren, kwam ik er namelijk achter dat het verhaal in de aflevering zich niet chronologisch afspeelt. Het was alsof ik onbewust iets willekeurigs had gebouwd met mijn verzameling LEGO blokjes, wat toch ergens op leek.

De verhaallijn zigzagt door de tijd en we springen van spreker naar spreker. Vaak volgen de sprekers elkaar snel op elkaar op zonder dat ze uit den treure opnieuw geïntroduceerd worden zoals je dat maar al te vaak hoort. Ik vond dat geoorloofd omdat een van de personages zegt dat ze het zo leuk vindt dat er een dialoog ontstaat rondom een kunstwerk. Omdat we het kunstwerk voor het eerst niet konden ervaren deze aflevering, heb ik het maar op deze manier ‘ontregelend’ in elkaar gezet. Ik verwachtte een lijst met suggesties voor de verhaallijn van eindredacteur Marieke, maar die had maar een paar opmerkingen omdat ze het ervaarde als een coherent geheel en vooral dat “het verhaal goed liep”. Ook de sprekers die de montage ontvingen ter check hebben niets gezegd over de chronologie. Misschien is het ook niemand opgevallen dat het verhaal niet-chronologisch verteld wordt?

Ik ben erg benieuwd naar hoe jullie de aflevering ervaren, en of jullie onlangs nog een niet-lineaire podcast hebben gehoord?

Hieronder twee tips over een niet-gerelateerd maar wel leuk onderwerp: klasse!

AFLEVERING TIP VAN DE WEEK (#112)

Illustratie door Nastia Cistakova, bron: VPRO gids

Aflevering: Roze of Blauw

Podcast: DOCS

Duur: 30 minuten

Verschenen op: 11 oktober 2023

Verschenen bij: DOCS, een podcast van VPRO en NTR voor Radio 1, gemaakt door Cecile Elffers en Elja Looijestijn

Genre: documentaire, cultuuranalyse

Ik ben in die fase in mijn leven dat er ongeveer iedere maand wel een bevriend stel een kind krijgt of er mensen zwanger raken. Op een ‘gender reveal party’ ben ik echter nog nooit uitgenodigd. In tegendeel: bij sommige kinderen moet ik door de genderneutrale naam gissen naar het geslacht. Niet dat het er mij toe doet, maar andere mensen wel. In deze documentaire nemen Cecile Elffers en Elja Looijestijn dit recente maatschappelijk fenomeen, de gender reveal party onder de loep. (Elja is trouwens bekend als tweevoudig gastredacteur van deze nieuwsbrief, hoi Elja 👋) Dat de gender reveal party aan sociale klasse gerelateerd is, laat deze documentaire goed horen.

Van het eerste personage, Marissa uit Haarlem die graag feestjes organiseert, gingen direct mijn haren rechtovereind staan. Irene Stengs als duider van rituelen in de samenleving doet het altijd goed, evenals een relevante twist over de ‘uitvinder’ van het ritueel. Maar strik om het cadeautje is toch echt de vader in dit verhaal (“die dan ook eens iets in de zwangerschap kan betekenen”) en hoe hij aan het einde, vlak na de climax, alles op een liefdevolle manier relativeert. Bij Horens noemen we zulke stukjes tape, die je niet van tevoren kan bedenken, ‘cadeautjes’ en die neem ik als luisteraar maar al te graag aan. Laat ik afsluiten met de grootste griffel die ik deze makers kan geven: eindelijk iets in Nederland wat lijkt op Decoder Ring!

SERIE TIP VAN DE WEEK (#112)

Podcast: Classy

Duur: iedere aflevering duurt iets meer dan 40 minuten, je hoeft het niet te luisteren als serie

Verschenen: juni 2023

Verschenen bij: Pineapple Street Studio’s

Genre: mixed feelings

Jonathan Menjivar is een bekende naam voor mensen die bij This American Life ook altijd de credits luisteren. Sinds een paar maanden heeft hij een eigen show bij een van mijn lievelingsproductiehuizen, Pineapple Street Studio’s, over een van mijn lievelingsonderwerpen. Als ‘social climber’ is hij geïntrigeerd door de frictie die hij en andere mensen ervaren als ze tussen verschillende sociale klassen bewegen.

Wat fascinerend is aan deze show is dat het ergens in het midden zit tussen talkshow, interviewshow en documentaire.¹ Ik zet het snel op als er een nieuwe aflevering uit komt. Helaas gaat het voor mijn academische smaak net niet diep genoeg en/of is het niet educatief genoeg. Mijn hoop voor de aflevering die in de titel kazen had verwerkt, was iets te hoog, maar laat wel goed zien hoe klasse-onderscheidend iets ‘simpels’ als eten kan zijn. Laat deze show de minor sociologie zijn die helaas niet verplicht is in opleidingen journalistiek.

Grazie aan Wouter die deze nieuwsbrief redigeerde terwijl hij tegenover mij zat in de trein. Als u deze nieuwsbrief leest op het moment dat ‘ie verschijnt, mag u ons al fietsend door Rome voorstellen, gezellig met de schoonfam.

Kliklinkjes

• Over geluidskwaliteit gesproken: Botte en ik schreven er anderhalf jaar geleden een nieuwsbriefreeksje over.

• Voorbeelden van niet-lineaire (maar circulaire) vertellingen in audio zijn 28ish days later en van dezelfde makers WITCH.

• Dit wil ik ook nog een keer doen, maar dan voor series en afleveringen: verhaalstructuren van podcasts uittekenen.

• Laatste kans om je op te geven voor de Storytelling en Sound Design workshop in de Podcastakademie die volgende maand plaatsvindt. Van docent Michiel verscheen deze week KAPOTGEEL bij DOCS. Marjolijn heeft in ieder geval één spanningsboog van een Echt Gebeurd uitgetekend.

• Het NPO-Fonds is bezig met veranderingen en wil input van makers verzamelen middels deze ênquete.

RODDELHOEK
“Podcastvideo’s zijn saai omdat podcasts in de regel voorspelbaar zijn: het zijn hoorspelen in een talkshowjasje, gericht op het auditief opfleuren van ongewenste stilten. Een podcastinterview gaat doorgaans niet om confrontatie, maar om het aantrekken van extra mankracht bij de creatie van een uurtje lekker luisteren.”
Ik heb dit een aantal keer gelezen maar snap nog steeds niet wat hier staat? Verder ben ik het natuurlijk eens dat de podcastmaker zich beter bij de leest kan houden.

1. Search engine, getipt in deze nieuwsbriefeditie, heeft dit trouwens ook