Een van de best gelezen stukken die in de afgelopen jaren schreef moet wel Wat kost een podcast? zijn. In dat stuk somde ik achteraf alle kosten op die ik voor de eerste vijf afleveringen van Kaas maakte in 2020. Een van de meest gelezen nieuwsbrieven van vorig jaar is die van Randy Vermeulen over de vraag zijn verhalende podcasts duur? Inmiddels ben ik zoals jullie weten weer bezig met een kaasmaker, maar dan voor het podcast-only one-off non-fictie programma DOCS op Radio 1. Hij en alle mensen die bij hem betrokken zijn willen mee werken en ik heb hem inmiddels al twee keer ontmoet. Over het maakproces ga ik nog meer schrijven als ik iets verder ben, in deze editie beschrijf ik waar ik mee begon nadat ik werd gebeld dat mijn pitch geslecteerd was: het opstellen van een begroting.
Ik begon met het opstellen van een begroting niet omdat ik het bedrag wat iedere maker van de NTR voor een DOCS krijgt (€4000 inclusief btw, en daarvan moet je ook nog de mixage etc. betalen) te weinig vind. Dit bedrag is, naar wat ik gehoord heb van andere mensen in de podcastscène, een stuk meer dan je bij andere shows/uitgeverijen/platforms betaalt krijgt voor één documentaire. Sinds een aantal jaar zijn er codes over fair pay in de culturele sector. Als ik iedereen die aan de documentaire zou meewerken (inclusief mijzelf) eerlijk wil vergoeden, heb ik meer geld nodig. Ik ging de begroting dus maken om te kijken hoe veel ik nodig zou hebben om de ambities die ik had voor dit portret waar te maken. Zo kwam ik op deze lasten uit:
Hieronder licht ik de posten toe in relatie tot het plan, daarna zeg ik nog iets over de fondsen.
Draaidagen
Mijn idee is om de hoofdpersoon in zo veel mogelijk verschillende contexten op te nemen. Als ik ergens een hekel aan heb (tenzij het een talkshow betreft) is het statische audio: waarin je alleen maar een persoon hoort vertellen over iets dat ze hebben meegemaakt. Hierover binnenkort meer, maar ik wil dus de transportatieve kracht van audio gebruiken in de zin dat ik mijn microfoon meeneem naar de plekken waar mijn hoofdpersoon daadwerkelijk komt en iets doet. Ik heb nu zes draaidagen gepland: voor de vijf mensen die hem helpen een dag, plus nog een extra dag om met de hoofdpersoon zelf rond te hangen. Bij een draaidag horen ook de voorbereidingen: afspraken maken, logistiek regelen (huurauto’s etc) en de reistijd.
Schrijfdagen/concept en ontwikkeling
Omdat het verhaal niet over mij gaat, wil ik proberen het verhaal zonder of met zo min mogelijk voice over te maken. Dat is nieuw voor mij en, naar ik begreep, ook nog eens best ingewikkeld. Ik heb daarom advies ingewonnen bij niemand minder dan Maartje Duin, die me zei dat het proces niet heel anders is dan met voice over werken behalve dan dat je een heel duidelijke structuur moet hebben om mee te werken. Een beetje zoals een legpuzzel, waarbij je kijkt naar de afbeelding op de doos. De schrijfdagen en de ontwikkeling gaan op aan het nadenken over en werken aan versies van dat grote plaatje.
Montage
Toegegeven, montage is iets waar je jezelf helemaal in kunt verliezen. Dat begint al bij het en het terugluisteren (spotten) van materiaal. Stel dat ik 1,5 uur opneem op locatie, dan ben ik daar doorgaans 2x zo lang mee bezig om terug te luisteren en de goede stukjes te selecteren. Deze week maakte ik een montage van een stukje wat origineel vijf minuten duurde, dat knipte ik grof terug tot 3,5 minuut. Daar deed ik een uur over, en dan moet dat ook nog korter, beter getimed en met muziek — zo lieten mijn kantoorgenoten in ieder geval weten. In mijn ervaring kan je ook eindeloos blijven puzzelen en wordt het nooit slechter als je meer tijd hebt voor montage, dus is het fijn om hier ook veel tijd voor in te ruimen.
Revisies
Hieronder vallen de overleggen met de eindredacteur en het herstructureren van het verhaal, al dan niet qua script of al in de montage. Het valt dus deels onder de bovenste twee posten, maar in het creatieve proces wordt alles toch een soepje. Ik neem het op in de begroting om te laten zien dat dit een wezenlijk onderdeel is van het maakproces.
Mixage
Een week geleden mailde ik mijn beoogde eindmixer (hoi Arno!🤘🏻) dat ik nu al zin had om bij hem achter de computer te kruipen om te zien hoe hij het aanpakt. Ik kan zelf wel een beetje mixen, maar reportages zijn een heel ander spel dan interviews in dezelfde ruimte. Toen ik net begon met werken in audio DAWs mocht ik eens naast Botte (hoi Botte!🙋🏼♂️) zitten om te zien hoe hij een Eeuw mixte. Daarvan snapte ik toen maar de helft, maar heb ik in twee uur misschien wel voor een hele dag geleerd. Degene die ik inhuur hanteert een tarief van (minimaal) €500 ex btw.
Muziek
Voor de muziek wil ik een compositie laten maken door een muzikant die uit het land komt waar mijn hoofdpersoon ook vandaan komt. Doel is om een contrast op te wekken met enerzijds de standaardmuziek die je hoort in podcasts, anderzijds de zwaarte van het verhaal. Voor de compositie begroot ik €1200, dat baseer ik op deze richtlijn van het Fonds Podiumkunsten.
Fotografie
Omdat ik al druk genoeg ben met het maken van audio opnames wil ik op een (het liefst twee) draaidagen/momenten een fotograaf meenemen die foto’s kan maken van de hoofdpersoon en eventueel ook van mij en hem samen. Die kunnen we dan gebruiken bij de publiciteit en op de website van DOCS.
Grafische vormgeving
Het liefst laat ik een tegel/afbeelding ontwerpen voor de aflevering, omdat ik de tegel van DOCS afschuwelijk lelijk vind (waarom maak je een podcasttegel met de woorden “de podcast” er op). Dat zal wel niet mogen, maar er worden toch wel altijd plaatjes gebruikt bij de promotie dus het liefst betaal ik dan ook iemand voor dat ontwerp.
Reiskosten
Surprise: deze post heb ik al overschreden omdat ik op een goed moment een elektrische auto moest lenen omdat het OV niet reed naar de plek waar ik voor een interview moest zijn. De NTR vergoed deze ook deels, maar ik geloof wel tot een bepaald maximum.
Transcriptie
Transcripties zijn in dit geval belangrijk aan het einde van het proces/achteraf. Omdat mijn hoofdpersoon geen Nederlands spreekt, wil ik hem video versies van het eindproduct aanleveren zodat hij kan luisteren terwijl hij meeleest. Daarnaast wil ik graag een transcript bij de aflevering publiceren zodat mensen die niet (meer) goed kunnen horen het alsnog kunnen begrijpen (hoi oma!). Het liefst huur ik hier iemand voor in die het ook echt goed kan met audiodescriptie enzo. Eigenlijk vind ik dat de NPO dit standaard moet doen voor audio, op tv hebben we immers toch ook 888?
Promotiecampagne
Het is heel fijn dat DOCS 10.000 luisteraars per aflevering heeft, maar wat mij betreft verdient dit verhaal ook wel de aandacht van specifieke doelgroepen. Waarschijnlijk ben ik aan het eind van de rit te moe of te druk om een degelijke PR campagne op te zetten. Van persberichten die ik van NPO podcasts krijg ben ik nog nooit onder de indruk geweest, dus huur ik graag een extern iemand in. Deze persoon heeft ook daadwerkelijk contacten met kranten en dagbladen redacteuren die werken bij de plekken waar ik zou willen dat het in verschijnt (Het Parool, AT5 en andere lokale media in- en om Amsterdam).
Sejours en bedankjes
Het lijkt me aardig om de mensen die in de documentaire voorkomen te bedanken voor hun tijd en openheid met een kleinigheidje achteraf.
Onvoorzien
Dit neem je op voor dingen waarvan je niet wist dat ze zouden gaan komen, zoals kapotte bovenleidingen of (betaald) advies uit een onverwachte hoek.
Nu is dit niet de eerste subsidieaanvraag die ik geschreven heb — sterker nog, ik heb er in de afgelopen vijf jaar zo veel geschreven dat ik er vorig jaar overspannen van raakte. Gelukkig is dit plan (onderwerp, opzet) helder en is het bereik met de toezegging van DOCS een gegeven. Bovendien is het ook duidelijk dat ik als maker me met deze documentaire ontwikkel: van korte reportages van 10 minuten in Kaas naar een langer verhaal van circa een half uur, waarbij ik over een langere tijd één personage volg en ook nog eens in samenwerking met iemand de muziek ontwikkel. Dit zijn allemaal vinkjes waar fondsen goed op gaan, nu maar hopen dat de commissies snel bij elkaar komen om hun oordeel te vellen.1
Voor mensen die met vergelijkbare plannen bezig zijn (geweest) of vinden dat ik veel te hoge- of lage tarieven reken: hier een template van deze kostenexcel zodat je zelf lekker kan puzzelen. Uiteraard ben ik benieuwd of jullie nog iets missen op deze begroting!
Alle taal-en typofoiten zijn deze week aan mij te danken, ik was te laat met schrijven om het nog langs een eindredacteur te halen. Waarschijnlijk ontvang ik dit weekend van mijn moeder een aantal screenshots met correcties. Alvast bedankt mam! 😘
AFLEVERING TIP VAN DE WEEK (#99)
Podcast: Achterwerk
Aflevering: Niet verlegen
Duur: 26 minuten
Uitgekomen op: 14 maart 2023
Genre: human interest
Full disclosure: maker Elja en ik signallen bijna dagelijks over podcasts en podcasters — je zou onze chat kunnen opvatten als ene transcript van de Mediameiden van de podcastwereld. Ik mocht ook de eerste drie afleveringen luisteren voordat ze uit waren. Ik ben dus biased, maar aan gebrek aan media-aandacht voor deze podcast heeft het sowieso niet gelegen.
Natuurlijk las ik vroeger ook de Achterwerk rubriek achterop de VPRO gids, toen iemand me laatst uitmaakte voor #vproflowerboy voelde ik me niet eens aangesproken. Het concept van deze podcast is dan ook briljant: het is een soort omgekeerde Heavyweight. Alle zware problemen uit het verleden hebben zich in het heden toch prima opgelost, blijkt uit alle afleveringen. Dat geeft een mooi perspectief op tienerproblemen, maar werkt ook transportatief. Bij deze aflevering werd ik als luisteraar getransporteerd naar een middelbare school in de jaren ’80 — terwijl ik toen nog niet eens bestond! Bij de andere afleveringen had ik dat wat minder.
Wat ik niet snapte in het format was wat de reflectie van de beide redacteuren nu precies toevoegde aan het geheel, omdat wat zei zeiden ik doorgaans zelf al gevoeld tijdens het luisteren. Ook vond ik de overgangen van locaties in het verhaal soms wat grof, maar misschien ben ik verpest omdat ik vroeger alleen maar Villa Achterwerk mocht kijken op televisie.
SERIE TIP VAN DE WEEK (#99)
Podcast: Sisters
Duur: vijf delen van tussen de 30 en 45 minuten
Uitgekomen bij: CBC radio, in de feed van The Heart.
Maker: Kaitlin en Nathalie Prest van Mermaid Palace
Genre: auto-duobiografie, deels fictie
Mensen vragen mij vaak hoe het voelt om enigst kind te zijn. Ik zeg dan altijd dat ik dat niet weet, omdat ik het niet kan vergelijken met wel sibbelingen hebben. Deze podcast laat zien dat het wel mogelijk is om een glimps hiervan op te vangen. Kaitlin Prest is een steengoede maker (eerder getipt hier) en het is fijn om expliciet te horen dat ze soms iets vergeten op te nemen of iets niet terug kunnen vinden dus dat ze het dan gewoon opnieuw naspelen. Dat gebeurt in film/televisiedocumentaire best vaak, nu dus ook in audio.
Ik was de serie al aan het luisteren toen ik schreef over chronologische vertellingen en vond het eigenlijk een gemiste kans dat ze dat met dit verhaal niet aan hadden gedurfd. Tot ik aflevering vijf luisterde, waar wel degelijk iets qua chronologie wordt omgegooid. Niet zo extreem als ik wat ik had willen horen, maar sowieso is het sound design in The Heart altijd bovengemiddeld goed dus mij hoor je niet zeuren.
HEB JE NOG EEN PODCASTTIP IN HET WILD
Op 19 april ben ik vanuit het Podcastnetwerk co-curator met The Hmm tijdens een avond over niet-visuele internetcultuur in te Tolhuistuin in Amsterdam-Noord! Verwacht sprekers over podcasts, maar ook om te luisteren naar Wikipedia en AI audioprojecten. Bij zijn kan in persoon maar ook via die (audio-only) livestream.
KLIKLINKJES
Mijn hart maakte een sprongetje toen er deze week een nieuwe aflevering van Articles of interest in mijn Castro-inbox verscheen, en Avery stelt nooit teleur.
Meeluisteren terwijl je leest werkt super goed, kijk maar op Radio Atlas.
Er kwamen leuke tips binnen nav de laatste nieuwsbrief, lees ze daar in de comments (ik moet ze zelf nog luisteren).
Goed nieuws voor Amsterdamse zelfstandigen: de gemeente verdubbelt de Werktuig PPO aanvragen tot het einde van dit jaar. Zo kost een cursus Oral History interviewen bij de Podcastakademie je ineens niet meer €400 maar €133 (ex btw)!
Een artikel van een paar weken terug in Het Parool: Amsterdamse Kunstenaars massaal op zoek naar bijbaan om rond te komen in de dure stad
Nagekomen linkje van NRC: Het vervolg op hitdocu ‘Het beste voor Kees’ is niet bij de NPO te zien: ‘Ik zou met verlies achterblijven’
RODDEL/TRANSFERHOEK
Een primeur! Ik stop me eigen in de roddelhoek.
Geen van de fondsen waar ik aanvraag hebben een subdiscipline ‘audio’, ‘podcast’ of ‘documentaire’. Bij navraag schreef een van de fondsen: “het klinkt alsof je een audiofilm gaat maken”, dus doorgaans vraag ik nu aan bij film.