wAt StAaT eR oP hEt SpEl?

Heb je nog een podcasttip? #67

Naast alle projecten waar ik als maker bij betrokken ben, begeleid ik sinds een jaar ook klasjes schrijvers in het project Literair Podcasten, dat het Podcastnetwerk in opdracht van het Nederlands Letterenfonds uitvoert. In dit programma leren schrijvers het podcastheft in eigen handen nemen, iedere les van een andere docent. Afgelopen maand gaf Stef Visjager de derde les. Deze les was niet alleen heel relevant voor de schrijvers, maar ook voor ons project Superzintuigen. Bovendien legt het voor mij een vrij dominante vorm van verhalen vertellen in podcastvorm bloot. Het draait namelijk allemaal om de vraag: wat staat er op het spel?

Als huiswerk voor de workshop moesten de deelnemers de eerste twee minuten van hun podcast maken. Dat zet meteen een hoop op scherp, omdat je vaak in de eerste paar minuten aan de luisteraar duidelijk moet maken wat ze gaan horen. Als het goed is, volgens Stef, doe je een belofte aan je luisteraar. Tijdens de workshop liet ze een aantal van haar NPO-fonds aanvragen op het scherm zien — dit werkt afschrikkend, want het zijn vaak hele boekwerken op zich. Cruciaal voor zo’n plan is de ‘logline’, de beschrijving van je project in twee tot drie zinnen. Stef heeft hier een mooie formule voor: wie wil wat, en waarom lukt het diegene niet? Op die manier kom je er snel achter “wat er op het spel staat” en of er een mogelijke resolutie aan het einde van het verhaal zit. Stef, die ook bij NRC Vandaag werkt, gaf aan dat bijna elk verhaal in deze formule te vatten is. Dat het een handige formule is, ga ik niet ontkennen. Maar de manier waarop die is doorgedrongen in ‘verhalend’ podcastland, neemt voor mij wel extreme vormen aan. Deze formule levert namelijk een beperkte reikwijdte aan verhalen op.

De oplossing van de formule: ‘wie wil wat en wat staat er in de weg?’ is nogal sturend. Het vraagt waar het drama ligt. In je antwoord ga je praten over personages en conflict en in het mooiste geval heb je ook nog een beetje reflectie van de hoofdpersoon op wat ze hebben meegemaakt. Op die manier heeft de luisteraar iets aan het verhaal en heb je ‘een goed verhaal’. Het beperkt echter wel alle verhalen tot het genre human interest. De formule levert verhalen op in de vorm van de queeste, of de bekende vorm van de zoektocht. Omdat het gaat over human interest, mondt het vaak uit in een persoonlijk verhaal (hoewel dit niet noodzakelijk is). Zelfs het immens populaire genre true crime, dat in de basis draait om de vraag ‘wie heeft het gedaan?’ is in die zin human interest, maar dan in retrospectief — de moord is immers vaak al gepleegd. (Vaak wordt het interessanter gemaakt door de conclusie van het verhaal in twijfel te trekken: is deze persoon wel echt de dader?). Andere vormen, zoals portretten van gemeenschappen of plekken, informatieve producties of natuurdocumentaires zonder veel drama, komen nooit door de selectie die deze vraag stelt, omdat ze geen antwoord hebben op de vraag: wat staat er op het spel?

Sinds een paar weken zendt de NTR het programma Prikkels uit. Hier ondergaan twee presentatoren veel proefjes en praten ze met wetenschappers om er achter te komen… ja wat eigenlijk? Er is geen duidelijke lijn en de presentatoren geven af en toe wel een persoonlijke motivatie aan (bijv. “muziek is mijn lust en mijn leven” in de aflevering over geluid), maar er staat niets daadwerkelijk voor hen op het spel. Als ik nu luister naar mijn grote inspiratiebron Radiolab denk ik ook heel vaak: wat staat hier in de aflevering op het spel? Vaak is dat onduidelijk. Probeer zelf als je een podcast hebt maar eens antwoord te geven op de vraag. Ik ben benieuwd of je voorbeelden tegenkomt waarin er niets op het spel staat. Het kán naar mijn overtuiging wel. Maar ja, het maakt het verhaal wel minder spannend.

Toch moeten wij voor ons project Superzintuigen een personage verzinnen die ons kan begeleiden door de arena. Althans, dit zou volgens onze eindredacteur de productieaanvraag veel sterker maken. Wat we dan zouden moeten doen is een deels fictionele wereld creëren waarin de host een opdracht krijgt om op te lossen, maar Het Klokhuis is nogal strikt op het onderscheid tussen feit en fictie in hun publicaties. Bovendien heb ik zelf ook weinig ambities om met fictie te gaan werken, aangezien de materie al complex genoeg is.

Wat er voor ons op het spel staat moge duidelijk zijn: wij willen een vette podcast maken over een cool onderwerp, maar er staat niets op het spel. Helaas zijn we niet navelstaarderig genoeg om dit hele proces tot onderwerp van de serie te maken. Maar ik in deze nieuwsbrief wel ;-)

PODCAST TIP VAN DE WEEK (#66)

Podcast: Song Exploder

Aflevering: MGMT

Duur: 15 minuten en 20 seconde

Toegegeven, ik heb al eens een aflevering van Song Exploder getipt. Ik merk dat ik een beetje in een classics fase zit wat tips betreft, maar dat kan geen kwaad omdat er in het afgelopen jaar veel nieuwe subscribers bij zijn gekomen. Voor degene die Song Exploder nog niet kennen: in iedere aflevering interviewt host Hrshikesh Hirway muzikanten. Ze halen alle elementen van een nummer uit elkaar, en vertellen stukje voor stukje het verhaal van de totstandkoming. Tamelijk briljant, ook omdat allerlei verschillende genres aan het bod komen. Staat er iets op het spel? Nee. Het is gewoon heel leuk om aan het einde van de aflevering het gehele nummer te luisteren, omdat je dan ineens super geïnformeerd luistert.

Deze specifieke aflevering is MGMT ‘te gast’, de Amerikaanse band die veel hitjes had toen ik nog op de middelbare school zat. Ik vind de aflevering echter niet alleen zo goed omdat ik nostalgische gevoelens bij het nummer heb! Dé grap zit hem voor mij in het feit dat de makers met een klein beetje schaamrood op de kaken toegeven de drums van het nummer Dancing Queen van Abba gekopieerd te hebben. Niet alleen weet ik nu hoe het komt dat het nummer zo swingt, ik denk elke keer aan deze aflevering en de onthulling als ik het nummer hoor!

SERIE TIP VAN DE WEEK (#66)

Serie: Platte Grond

Duur: Twee seizoenen van acht afleveringen, iedere aflevering is iets meer dan 30 minuten

Uitgekomen bij: indie!

Dat er in Nederland nog mooie verhalen gemaakt kunnen worden waar niet per se iets op het spel hoeft te staan, bewijst Platte Grond. Het zal dan ook niemand verbazen dat deze verhalende serie niet bij de NPO is uitgekomen! Initiator Michiel van Poelgeest verzorgt zelf de muziek en af en toe een verhaal, maar geeft ook andere mensen de kansen om te maken. Dat dit gelukt is door allemaal fondsen op eigen houtje aan te schrijven is zeer bewonderenswaardig. Toegegeven: qua onderwerp is het een kopie van 99% Invisible, maar de uitwerking is wel iets meer Nederlandse klassiek documentaire stijl. De leukste afleveringen vond ik die over Hoog Catharijne, De Kathedraal van Staal en Het Groen en de Dozen.

Dank deze week aan Wouter de eindredacteur die inviel voor Sharon! Hij neemt sinds kort met een collega van mij een podcast voor zijn werk op, waar ze keurig kleedjes en slaapzakken ophangen om het geluid beter te krijgen. Ik deed deze week het tegenovergestelde en nam op in het kleinste mobiele kantoor van Nederland, mét open dak:

KLIF⚡️LINKJES

• Podimo is gelanceerd in Nederland en een hele hoop podcasts zijn achter het muurtje van €5 per maand gegaan. Gelukkig is geen van de shows waar ik vriend van was achter het muurtje gegaan, anders was ik echt pissed. Mijn vriendmaatschap van Een podcast over media (POM) had ik vast opgezegd, omdat je wel vergif kon innemen dat zij even lekker gingen cashen op al die luisteraars en betalende vrienden die ze bij elkaar verzameld hebben de afgelopen jaren. Over POM gesproken…

• In de (een na laatste gratis beschikbare?) aflevering van POM van vorige week was Niels van Doorn te gast. Hij is een knetterlinkse UvA academicus (en PhD begeleider van mijn vriend Jelke!) die onderzoek doet naar de platformeconomie. Ik genoot van de aflevering omdat het eigenlijk een hoorcollege was waarin hij haarfijn uiteen zet waarom venture capitalism (waar de aankoop van Dag en Nacht door Podimo ook onder valt) eigenlijk een soort raar pyramide spel is. De mensen die onderaan staan (maaltijdbezorgers of podcastmakers bij bedrijven die worden overgekocht) worden uitgeknepen om rijke mensen meer rijk te laten worden. Oude wijn, nieuwe zakken.

• De podcast How Sound had een hele leuke aflevering over het belang van scenes aan de hand van een prachtig voorbeeld. En nee, in audio zijn scenes niet per se ‘eenheid van handeling in plaats en tijd’ zoals je dat op de toneelschool en bij filmstudies leert. Inclusief handige scene-chart om zelf in te vullen!

RODDELHOEK
Gaat een van de shows waar jij graag naar luistert achter de betaalmuur? Ga je mee? En hoe veel moeite ga je doen met apps switchen? Ik ben oprecht benieuwd, mail me terug als je het wel/niet doet!

P.S. Snap je niet waarom de titel zo geschreven is zoals die is? Het is een meme die eigenlijk in audio wordt uitgedrukt! Lees hier de uitleg over mOcKiNg SpOnGeBoB.