Wat is geluidskwaliteit? III
Heb je nog een podcasttip? #25
We zijn inmiddels aangekomen bij het derde deel in de reeks “Wat is geluidskwaliteit?”. In het eerste deel schreef ik dat de culturele standaard over wat geluidskwaliteit is tijdens de pandemie verschoven lijkt: we zijn allemaal veel ‘mindere’ geluidskwaliteit van ellendige online Zoom-gesprekken gaan accepteren. In het tweede deel van de reeks schreef Botte dat geluidskwaliteit het liefst niet opvalt voor de luisteraar. Vandaag wil ik het hebben over een technische standaard die je waarschijnlijk niet opvalt, maar die wel kán opvallen. Daar doelde ik een beetje op, toen ik schreef dat geluidskwaliteit iets is als luchtkwaliteit: er zijn allemaal ingewikkelde standaarden voor, die maar weinig mensen echt snappen.
Een van de dingen waar ik me dagelijks mee bezighoud is LUFS. LUFS is een technische standaard voor hoe ‘hard’ digitale audio klinkt, en binnen de podcastwereld hanteren de meeste platforms de standaard van -16 LUFS. Je kan het een beetje vergelijken met een trajectcontrole op de snelweg (met dank aan Botte voor de vergelijking): tenzij je (een heel exacte) cruise control aan hebt staan, is je snelheld nooit exact het aantal kilometers dat wordt aangeraden. Bovendien kan je ook nog harder en zachter rijden. Die standaard is er alleen om ervoor te zorgen dat iedereen op de weg het beste doorstroomt en in het geval van LUFS dat het volume van de audio niet te veel van elkaar verschilt. Om dat voor elkaar te krijgen past de technicus die de aflevering opneemt en/of bewerkt allemaal effecten (compressie en EQ) toe op de audio, waardoor het geheel smooth klinkt. Om bij de in-de-auto-analogie te blijven: je geeft gas bij of je remt af. Op die manier kan je dus zeggen dat je een ‘betere geluidskwaliteit’ krijgt: ik hoor inmiddels vrij snel of iemand hier aandacht aan heeft besteed, of het heeft laten automatiseren door apparatuur of software.
Want, zodra het volumeniveau te veel verschilt, ga je het dus merken. Afgelopen week volgde ik een online workshop masteren bij Marco Raaphorst, die op zijn podcastblog Podpraat al eerder veel zinnige(re) dingen schreef over LUFS. Hij liet een fragment horen uit de Kukuru-podcast van Chiel Beelen, waarvan het verschil (niet alleen in hoe het was opgenomen, maar vooral het gepubliceerde volume) tussen de commercial/intro en het interview zo belachelijk groot was dat iedereen in de chat er ‘woooow’ van zei.
Je zou denken dat met zo’n technische standaard alles wel ongeveer hetzelfde zal klinken, maar niets is minder waar. Een ander voorbeeld: voor de aflevering van De Podcastclub met Annegriet Wietsma van De Deventer Mediazaak knipte ik wat fragmenten uit verschillende podcasts (De Plantage van Onze Voorouders, Platte Grond, De Brand in het Landhuis en De Deventer Mediazaak) achter elkaar en puur uit nieuwsgierigheid zette ik mijn LUFS-meter aan. Het grootste deel van de producties mikte op -23 LUFS: een standaard die gebruikelijk is in radioproductie. In principe is dit niet iets wat je als luisteraar zou hoeven merken, tenzij het dus misgaat. En dat is wat er volgens mij ook is gebeurd bij Chiel: hij had zijn reclame afgemixt op -16 LUFS, maar de rest van het gesprek op iets heel anders. Dat verschil was makkelijk op te merken, daarmee opmerkelijk en dus niet zo goed voor de geluidskwaliteit.*
Zelf ga ik altijd alle afleveringen die ik produceer helemaal handmatig door. Niet alleen om alle ‘ehms’ en versprekingen er uit te halen, maar ook om iedere spreker op zijn best te laten klinken en het geheel op circa -16 LUFS te krijgen voordat ik het upload. Je kan het ook automatisch doen, maar dan weet je niet waar het misgaat. Als het misgaat. Begrijp me niet verkeerd: ik rijd heel graag op cruise control, maar houd altijd mijn ogen op de snelheidsmeter.
Let op: de tips hebben een thema deze week maar zijn ook deels dezelfde podcast 🤯
AFLEVERING TIP VAN DE WEEK (#25)
Podcast: Docs
Taal: Nederlands
Aflevering titel: #15 Een huis voor mijn vader
Duur: 45 minuten en 16 seconden
Uitgekomen op: 14 april 2021
Uitgeverij: NTR/VPRO bij NPO Radio 1
Genre en keywords: storytelling, dakloosheid, PTSS, Schipholbrand, Brandweer, hiphop, vader zoon relatie
'Komt ie nu wéér met een DOCS-aflevering aanzetten?' hoor ik jullie denken. Klopt, het is al de derde aflevering die ik tip in deze nieuwsbrief. Er is alleen iets bijzonders aan de hand met deze aflevering, wat bijna niet voorkomt. Dus let even op.
Als je video of audiomateriaal aan het monteren bent, is de volgende gedachte vast weleens bij je opgekomen: 'wat als ík nu niet deze montage maak, maar iemand anders?'. In mijn hoofd escaleert dat idee dan meteen naar een workshop op een podcastfestival waarbij verschillende mensen hetzelfde materiaal gegeven wordt, waar dan totaal verschillende montages uitkomen. Dat heeft helaas nog nooit plaatsgevonden, maar met deze podcast komen we aardig in de buurt. De aflevering is namelijk samengesteld uit materiaal uit de podcastserie Uitgegleden (zie serie tip hieronder) die in de tweede helft van 2020 uitkwam met steun van het Leids Mediafonds.
Die serie heb ik na het beluisteren van deze aflevering ook helemaal geluisterd, en tip ik hieronder. De ervaring die dat oplevert is dat je de twee producties naast elkaar kan horen en je dus kan vergelijken. Het geeft een uniek inkijkje in hoe een klassieke DOCS (voorheen Radiodoc) is opgebouwd (heel bot gezegd: de structuur van een Disneyfilm).
SERIE TIP VAN DE WEEK (#25)
Podcast: Uitgegleden
Taal: Nederlands
Uitgekomen: september 2020 - januari 2021
Uitgeverij: Sleutelstad Leiden
Makers: IJsbrand Terpstra en Jan van der Sluis
Genre en Keywords: non-fictie, daklozenopvang, schulden, regio Leiden, dakloosheid
Toen ik in 2014 stage liep bij IDFA werd ik me bewust van het fenomeen poverty porn: het genot dat je kunt ervaren als je vanuit een luie stoel kan kijken naar hoe slecht andere mensen het hebben. Zulk soort films draaien er nu eenmaal veel op IDFA, omdat documentairemakers en hun publiek zich graag voor laten staan dat ze veel geven om de minder bedeelden in de wereld. Die realisatie sloeg in na het zien van een film waarin drie straatarme tieners in een arm gehucht in de VS werden gevolgd. Bij de aftiteling dacht ik: wat erg, gelukkig kan ik nu de zaal uitlopen, nog iets drinken halen en naar de volgende film gaan. De personages in die film, besefte ik, konden dat niet. Er verdienden zelfs mensen geld met het vertonen van hun leed.
Nu zou ik kunnen zeggen dat het bij deze serie ook zo is: een aantal mensen die dakloos zijn geraakt in de regio Leiden worden gevolgd. Je hoort hoe ze in de problemen zijn gekomen, hoe hun situatie nu is en hoe ze er uit proberen te komen. In principe goede ingrediënten voor een Disney-achtig verhaal (zie tip hierboven), maar echt spannend wordt het in deze serie nooit. Dat de serie de traagheid van de ontwikkelingen in de levens van de personages lijkt te volgen, is denk ik de kracht. Los daarvan vind ik de Leidse accenten heerlijk om te horen. Bovendien krijgen daklozen eens een stem, dat zijn mensen die ik toch echt niet zo vaak spreek.
Het blijft knagen dat je toch zit te luisteren naar een soort van poverty porn, maar de oprechtheid van de makers maakt veel goed. Bonustip: de serie Schuldig (van de makers van Klassen), daar is trouwens ook weer een podcast van, over hoe het een jaar later met de hoofdpersonen gaat.**
Hartelijk dank aan Sharon, die uit mijn nieuwsbrief zelfs een podcasttip had gehaald die ik nog niet geluisterd had! Uit een kliklinkje, daarom is het belangrijk om op die linkjes te (dubbel)klikken:
KLIKLINKJES
Sharon leverde zelf een kliklinkje aan: Techplatforms strijden om de oren van gebruikers
Hierover gesproken: er kwamen veel reacties op het kliklinkje van vorige week dat Spotify de RSS feed afschaft. Dat was inderdaad een beetje baud gesteld, maar het past wel in de ontwikkeling die ik de 'siloficering' van het podcastlandschap wil noemen. Vandaag werd bekend dat Amazon music Art19 heeft gekocht, een populair platform voor podcastnetwerken om hun content te hosten omdat je er makkelijk audioreclamecampagnes (driedubbelwoordwaarde!) op kan uitzetten — ik host er zelf mijn podcast Kaas ook. Waarom dit (en de praktijken van Spotify en Apple) ingaan tegen de principes van het open internet lees je in deze blog van Benjamin Bellamy.
In de VPRO gids een interview van Elja Looijestein met Jonathan Goldstein van de podcast Heavyweight — die ik niet kan luisteren omdat die té goed is, vooral de titelsong. Kan je nagaan. Volgende week donderdagavond is er weer een interview maar dan live en online als onderdeel van Oorzaken.
Audiocollectief Schik (wiens allereerste podcast ik twee weken terug tipte) geeft in augustus in de Brakke Grond in Amsterdam een in-persoon Summerschool. Ik heb de cursus zelf nooit gedaan maar als ik beginner was zou ik hem zeker doen, bovendien heb ik er van meerdere mensen goede verhalen over gehoord. Er zijn nog tien plekken vrij.
*Overigens hoorde ik van zowel Marco als andere collega’s dat podcasts door Spotify alsnog opnieuw worden gemasterd naar -14 LUFS, soms zelfs met andere EQ (dwz dat je meer of minder van bepaalde frequenties hoort). Je kunt dus nog zo je best doen als maker, het platform kan het alsnog voor je verpesten.
** nog meer filmtips over dit onderwerp: NOMADLAND, Florida Land, American Honey, Enjoy Poverty, en de podcastserie According to need die ik al eerder tipte.