Waarom klinken Voice Overs zo vaak ruk?
Heb je nog een podcasttip #148 The Layered Approach en Wie dan wel?
Op ongeveer wekelijkse basis heb ik wel een gesprek met collega podcastmakers, luisteraars of gewoon met de Kritiese Luisteraar in mijn hoofd dat zo samen te vatten is: "leuke podcast, maar jammer van de voice overs". Iedereen die wel eens een voice over heeft opgenomen weet dat dat geen sinecure is. Je moet heel nauwkeurig te werk gaan, want net als bij het monteren is het oor van de luisteraar onverbiddelijk. Een paar keer in hetzelfde metrum een zin uitspreken of één keer de klémtoon verkeerd leggen (of soms: óp álle wôorden nadrük lèggen) en je trekt me uit het verhaal. Gevoelsmatig is het luisteren naar niet-perfecte voice overs voor mij het beste te vergelijken met een soort 'spook jeuk'. Ik voel het alweer kriebelen zodra er weer een stukje voice over komt: zelfs al is dat stukje perfect ingesproken, het blijft knagen.
Er is denk ik niet één antwoord te geven op de vraag waarom voice overs zo vaak ruk klinken, maar ik denk wel dat er een paar algemeenheden op te sommen zijn. Niet in de laatste plaats worden de voice overs meestal pas op ongeveer het laatste moment in he productieproces opgenomen. Als je documentaires maakt, heb je immers het meeste controle over wat je zelf zegt. Wellicht zijn er daarom zo veel podcasts waarin haast meer voice over dan tape zit, wat de kans op foutjes natuurlijk alleen maar vergroot. En als je niet al onder een soort van tijdsdruk werkt dan ben je misschien wel gewoon moe zo tegen het einde van de rit.
Maar het gaat ook nog heel vaak fout, al in de tekst van de voice over zelf. Te veel voice overs worden vermoedelijk geschreven in schrijftaal en niet spreektaal. De verhouding tussen auteur en een lezer is echter anders dan tussen die van de spreker en de toehoorder. Zo heb ik wel eens een wervende trailer, die bijna als een instagram caption geschreven was, in de studio met de host om moeten schrijven en vooral inspreken naar iets wat ook prettig hoorbaar was. De regel die ik klanten tegenwoordig vaak meegeef: je neefje of nichtje van zes moet het ook kunnen begrijpen – of in ieder geval enthousiast reageren.
Wat dat betreft is voice overs inspreken haast muziektheater. Het kent kenmerken van tekstbehandeling, een vaardigheid uit het toneel, maar je moet ook heel fysieke controle hebben over je eigen stem zoals zangers dat hebben. Net als dat je op het toneel jezelf niet kan zien, kan je jezelf moeilijk horen terwijl je bezig bent. Sterker nog, in mijn ervaring heb je eigenlijk een extern paar oren nodig om te horen hoe je iets inspreekt. Die oren kunnen ook na tig keer inspreken nog dingen horen die jij als inspreker niet hoort, wat het geheel nog vermoeiender kan maken. Ten slotte wil je eigenlijk ook zo min mogelijk voorlezen, want dat hoort de luisteraar ook direct en klinkt niet authentiek.
Ook ik hoor van mezelf nog vaak (jaren later!) voice overs terug waarvan ik denk: oei, daar zat ik er net nog even naast. Maar dan staat het al online en is het te veel moeite om het alsnog aan te passen. Iets wat ik zelf nog nooit geprobeerd heb is het befaamde glaasje whiskey. Daarvan schijn je te ontspannen, en je stembanden dus ook. Proost!
AFLEVERING TIP VAN DE WEEK (#148)
Podcast: Sound School Podcast
Aflevering: The Layered Approach - Interviewing for scenes
Duur: 17 minuten
Uitgekomen op: 11 februari 2025
Uitgekomen bij: Transom/PRX
Genre: educatief
Ik kan bijna alle afleveringen van Sound School Podcast wel tippen – en dat heb ik ook al vaak genoeg gedaan – maar bij deze dacht ik weer eens: wauw, dit zou echt verplicht luisterhuiswerk moeten zijn voor iedereen die wel eens een interview opneemt!
In deze aflevering laat host Rob Rosenthal zich interviewen door Simon Adler, iemand die al jarenlang bij Radiolab werkt. Het interview gaat over iets wat Rob jaren geleden heeft meegemaakt (uitgesteld opnemen dus), maar in de aflevering hoor je hoe Simon de belevenis wel drie keer opnieuw laat navertellen. Op deze manier kom je er achter hoe zijn 'Layered Approach' werkt en zo met interviewmateriaal scenes voor een verhaal kan maken. Het allerbeste: Rob heeft het ruwe materiaal ook op de site van Transom gezet.
Waarom is het een podcast? Omdat het over audio maken gaat.
SERIE TIP VAN DE WEEK (#148)
Podcast: Wie dan wel?
Duur: Zes afleveringen van ongeveer een half uur
Uitgekomen op: November 2024
Uitgekomen bij: onafhankelijk, gemaakt door Emma Vogt (niet familie van PJ)
Genre: portretten
Af en toe mailen mensen mij enthousiast dat ze iets hebben gemaakt en dan duurt het heel lang voordat ik er aan toe kom om het te luisteren, omdat mijn queue zo lang is. Bij deze podcast zette ik 'm iets sneller op dan normaal omdat ik vanwege al het nieuws wel behoefte had aan hoopvolle verhalen. In iedere aflevering een ander portret van iemand die grootse problemen op een kleine (soms minder kleine) manier proberen aan te pakken. Afgezien van een ietwat creatieve bijrol voor de moeder van de maker in aflevering 4 zijn het gewoon goede gevatte portretten die hoop bieden.
Deze podcast is gemaakt door iemand die mee deed aan de cursus Spannende Scene bouwen van Maartje Duin in de Podcastakademie. Die paste ze toe in aflevering 5, maar de spannendste aflevering vond ik toch aflevering 2. In deze aflevering werd ik meegenomen in iets waarvan ik wel wist dat het bestaat, maar waarvan ik niet dacht dat ik het op deze manier mee zou kunnen maken. De aflevering is een portret van Roos Ykema, directeur van MiGreat. Zij boekt met een collega een vliegticket om een deportatie van een Syrische man te verstoren. Zonder te spoilen of het lukt kan ik wel verklappen dat er genoeg twists én opnames in de aflevering zitten dat je geen voorspelbaar einde krijgt. Bovendien is het niet alleen spannend maar ook nog eens instructief!
Een puntje van aandacht is misschien het sound design: dat is nu misschien nog te veel gericht op de tekst. Door het geluid van het vliegtuig constant onder de scene te zetten, was ik als luisteraar de hele tijd 'op die plek' gebleven.
Waarom is het een podcast? Een groot deel van de verhalen is retrospectief, al zitten er ook leuke reportages bij. Voor een paar geportretteerden is het belangrijk om anoniem te blijven, maar ik vond het in het geheel wel fijn dat het meer gaat om wat de mensen doen dan hoe ze er uit zien.
KLIKLINKJES
Je kan je nog tot en met 15 maart aanmelden om mee te doen met de Podcastakademie cursus De Geheime kracht van de Stem, waarin je onder begeleiding van Siona Houythuis (Audiocollectief Schik) op zaterdag 29 maart een perfecte voice over opneemt in de Tolhuistuin.
Maarten van Gestel, maker van De Schrik van Roden, schreef drie jaar geleden dit leuke stuk over waarom hij zijn eigen stem en daarmee voice overs niet kon aanpassen.
Je kan nog twee weken meedoen met de Korte Golf wedstrijd
Op 2 april is de eerste KLANKBORD, een sectorbrede bijeenkomst voor audiomakers in het Vondelpark Paviljoen. Hoofdvraag deze avond: Hoe komen we tot een financieel en juridisch gezonde audiosector? Koop hier je kaartje
In Podnews las ik dit geweldige bericht: According to Gen Z podcast fans (13-28 year-olds), video is skibidi and audio is slay - they overwhelmingly prefer audio podcasts, according to a new survey from podcast hosting company Transistor.
Ook zo weggeblazen door Severance? In Skipintro+ hoorde ik de meest mindblowing theorieën.
RODDELHOEK
Natuurlijk heb ik als een echte fanboy afgelopen woensdag tijdens het Podcastfestival @ Inscience mijn Radiolab pet laten signeren door Dylan Keefe, de director of Sound Design van said podcast.