Hoe krijgen we kinderen aan de kinderpodcast?
Heb je nog een podcasttip? #106 zomerbijdrage door Lisa Roozen
De tweede gastbijdrage van deze zomer komt van Lisa Roozen, ik noem haar altijd specialist kinderpodcasts. Het onderwerp laat zich dus misschien al raden. Met Lisa deel ik kantoor, leed, lief en werk. Zo organiseren we samen de cursussen voor de Podcastakademie, misschien zien jullie de volgende advertentie ook wel in een andere nieuwsbrief verschijnen:
Onlangs verscheen er nieuw Amerikaans onderzoek over het luistergedrag van kinderen en gezinnen. Een mooi moment dus om te schrijven over het subgenre waar ik me al een tijdje in heb ondergedompeld en waar naar mijn idee nog veel gewonnen kan worden: de kinderpodcast.
Gebrek aan prikkels
Het was eind 2016 toen ik mijn idee voor Filosoofje kreeg. In 2017 werkte ik het uit. Ik was gefascineerd door audio en na mijn stage bij televisieprogramma de BZT-show van de KRO-NCRV en minor praktische filosofie, wist ik dat ik dit wilde combineren tot een persoonlijk project. Voor mijn scriptie ontwikkelde ik een kinderpodcast waarin kinderen filosoferen met een filosoof over allerlei vraagstukken. Dit om te bewijzen dat filosoferen helemaal niet zweverig is, de luistervaardigheid nog best wat meer gestimuleerd kan worden, maar vooral om de uitspraken en gedachten van kinderen vast te leggen en te laten horen. Want hoewel de kinderpodcast zich nog op vrij onbekend terrein begaf, was dat voor kinderfilosofie net zo. Zonde!
Toen ik afstudeerde hoorde ik van docenten dat ik door moest werken aan de podcast, want de podcastwereld zou booming worden. Tegelijk zeiden mensen in mijn directe omgeving en zelfs ouders tegen me: “kinderen moeten visueel geprikkeld worden, die krijg je niet aan het luisteren!” Dit is iets wat altijd in mijn achterhoofd is blijven hangen. Ik wilde niet laten zien, maar horen (!) dat het gebruik van beeld niet altijd hoeft. Gebrek aan visuele prikkels laat juist ruimte vrij voor creatief denken. Er wordt niks voorgeschoteld op een beeldscherm: je creëert zelf beelden en gedachten in je hoofd die heel waardevol zijn en die je vervolgens kunt delen met anderen.
Ik deed in mijn scriptie tijd (2017) onderzoek naar luistergedrag van kinderen van de groepen 5 t/m 8, zowel in de klas als thuis. Dit was een combinatie van literatuur- en praktijkonderzoek. In de praktijk testte ik bijvoorbeeld met korte versies van test-afleveringen die ik had gemaakt en met fragmenten van de CD ‘Waarom?’ van filosoof Bas Haring en ik vroeg wat kinderen ervan vonden. Een van de belangrijkste conclusies van mijn onderzoek was dat als kinderen naar andere kinderen luisteren, dit hen aanzet om zelf actief over het onderwerp na te denken en zich uit te spreken. Zelfs meer dan wanneer er een volwassene aan het woord is, zoals Bas Haring in dat geval. “Als een volwassene iets vertelt dan moet het wel waar zijn,” zei een kind toen tegen mij. Mede uit dit resultaat ontstond het Filosoofje recept: een podcast als context en stimulans voor een filosofisch gesprek. Het gesprek waar geen foute antwoorden bestaan en de filosoofjes zich letterlijk én figuurlijk gehoord voelen: de kinderen achter de microfoon, maar dus vooral ook de luisteraars.
Eén manier hoe je kinderen aan het podcastluisteren krijgt: leerkrachten en ouders die de podcast aanzetten in de klas, thuis of in de auto. Maar hoe mooi zou het zijn als steeds meer kinderen zelf een podcast aanzetten ipv TikTok openen? Daar kom ik straks op.
Puntig kinderpodcastonderzoek
Goed, toen ik afstudeerde was het nog steeds 2017. Een tijd waarin de podcast in Amerika al vrij populair was en in Nederland langzamerhand opkwam. De kinderpodcast was nog nergens echt ‘doorgebroken’: veel onderzoek uit Amerika was er toen nog niet en in Nederland kon je dat al helemaal niet vinden. De laatste jaren verandert dat en gelukkig verscheen recent het Kids Podcast Listener Report van Edison Research en Kids Listen. Het onderzoek heeft betrekking op luistergedrag van kinderen tussen de 6 en 12 jaar en levert interessante inzichten en vragen op waar ik als maker al een tijd mee worstel.
Laten we beginnen met redenen waarom kinderen niet naar podcasts zouden luisteren.
Ik licht er een paar toe uit het rapport:
Kinderen kijken liever naar iets dan dat ze ernaar moeten luisteren (aha! daar is ‘ie weer);
Kinderen voelen zich niet genoeg betrokken bij podcasts;
Kinderen hebben te korte aandachtsspanne om te luisteren naar podcasts;
Het is voor kinderen moeilijk om alleen via audio hun hoofd bij het onderwerp te houden.
Op al deze punten valt volgens mij wat aan te merken:
Wat betreft punt 1: zetten we kinderen wel aan tot luisteren? Trainen we het luistergedrag genoeg ten overstaan van al het visuele geweld? Ik denk het niet.
Punt 2: Betrekken we de kinderen wel genoeg in audio? Wordt er misschien te veel door een volwassene uitgelegd? Is het te kinderachtig? Dit is iets waar ik ook mijn weg in heb moeten (en nog steeds probeer te) vinden met Filosoofje.
Punt 3: zie punt 1.
Puntje 4: Luisteren combineren met een activiteit is niet onmogelijk, toch? Als je visueel geprikkelde kinderen wilt trainen om alleen te luisteren, zul je een soort tussenstap moeten maken waarbij je bijvoorbeeld werkt met tekeningen, stills, mindmaps of uitgetypte transcripties. In het Groote Museum van ARTIS maakten kinderen na het beluisteren van het Filosoofje seizoen in ARTIS tekeningen.
In mijn optiek kunnen we deze redenen juist gebruiken als aanknopingspunten om juist wél meer met kinderpodcasts te doen!
De ouders hebben het moeilijker
Ook zouden ouders het moeilijk vinden om podcasts voor hun kinderen te vinden of podcasts die ze samen kunnen luisteren. Dit kan komen omdat kinderen nog geen podcast hebben gevonden die ze leuk vinden om naar te luisteren of dat er niet genoeg podcasts voor kinderen zijn. Mijn vraag is meteen: waarom worden kinderpodcasts in podcastapps nog niet gecategoriseerd op inhoud? Met alleen een categorie als ‘Kind & Familie’ op bijv. Spotify krijg je ook nog veel podcasts bedoeld voor ouders. Zo maak je het voor kinderen niet toegankelijk en weten ze niet eens welke keuzes ze hebben.
Hoeveel kinderpodcasts er nu beschikbaar zijn in de VS weet ik niet, maar op het platform Kinderpodcasts.nl, waar ik samen met Tjeerd van den Elsen alle Kinderpodcasts uit Nederland en Vlaanderen verzamel, tellen we er daar inmiddels iets meer dan 110. We missen er misschien een aantal (mail mij alsjeblieft), maar als je dit segment - of nu slechts een “categorie” - vergelijkt met de andere podcasts die er zijn in Nederland, is dit weinig.
De pro’s
Oke, genoeg geklaagd. Het Kids Listener Report geeft genoeg redenen waarom we kinderen wél aan de kinderpodcasts kunnen krijgen. Zo zijn kinderen betrokken en leergierige luisteraars die vooral samen willen luisteren. Bovendien hebben ouders er ook wat aan: ze gebruiken podcasts om de sfeer in het gezin te verbeteren. Ouders vinden het belangrijk dat kinderpodcasts hen en hun kinderen onderwerpen geven om samen te bespreken.1 Ook in de afbeelding hieronder lees je waarom kinderen naar podcasts luisteren (volgens de kinderen zelf):
Ook is er uit eerder onderzoek gebleken dat kinderen creatiever reageren op radioverhalen dan op verhalen op televisie. Een ander onderzoek liet zien dat mensen zich na twee weken twee keer zo veel herinneren over iets wat ze horen in plaats van lezen. Bovendien gaan kinderen op basis van audio ideeën aan die twee tot drie niveaus hoger liggen dan hun normale leesniveau toestaat. Het is dus ontzettend goed voor de taalontwikkeling van kinderen.
Maar hoe krijgen we kinderen meer aan het luisteren? Uiteraard moeten we luistervaardigheden blijven trainen in de klas en thuis, en kinderen bewust maken van het aanbod op platformen als Kinderpodcasts.nl. Een vergroting van het aanbod is al helemaal geen verkeerd idee. De ouders uit het onderzoek hebben nog wel wat input voor makers:
Ten slotte ligt er nog die uitdaging voor de platforms: laten we hopen dat we binnen een jaar de audio variant van Youtube/Netflix/Disney/welkstreamingplatformdanook “for kids” zien verschijnen in onze podcast apps. Vanuit Kinderpodcasts.nl werken we aan een kinderpodcastapp. Help je ons mee?
Er worden vrij weinig Kinderpodcasts tips gedeeld, dus bij deze pak ik mijn kans!
AFLEVERING TIP VAN DE WEEK (#106)
Podcast: Luisteravonturen
Aflevering: #6 De giraf en de zon
Uitgekomen bij: Jehee Vertelt
Uitgekomen op: 28 oktober 2020
Genre: fictie
Deze podcast is een mengelmoes van sprookjes en nieuwe verhalen. Deze specifieke aflevering vond ik aandoenlijk, vooral voor de giraf in het verhaal. Dieren hebben een vergadering over de giraf, die alleen maar in de weg staat en voor de zon loopt.
Zou dit referentie zijn naar het zakenleven? Gesprekken tussen vrienden? Uiteindelijk heeft de giraf toch een wel heel groot voordeel!
SERIE TIP VAN DE WEEK (#106)
Podcast: Ruimtereizigers
Uitgekomen bij: VBK Audiolab / Enne Koens / Ausdauer
Uitgekomen: april 2023
Genre: fictie
Luistertheater voor kinderen van 5+ jaar. Het verhaal en het knap staaltje sound design vormen een geheel. Ook kinderen komen aan het woord. De lange wachtrij voor de Lowlands poort heb ik niet eens doorgehad toen ik hiernaar luisterde. Het verhaal is gebaseerd op het boek ‘Een kleine groene puddingplaneet’ van Enne Koens. Naar aanleiding van haar deelname aan het programma Literair Podcasten, heeft ze dit project uitgewerkt.
KLIKLINKJES
Zowel Apple als Spotify hebben deze week vernieuwingen doorgevoerd in hun podcast dashboard.
Lisa geeft in september in de Basiscursus van de Podcastakademie de workshop over publiceren, waar ze ook zeker in zal gaan op de nieuwe mogelijkheden voor makers. In deze nieuwsbrief van het Podcastnetwerk lees je hoe je een deel van de prijs van een workshop terug kan krijgen.
Beginnende schrijvers kunnen zich tot 12 september aanmelden voor het programma Literair Podcasten.
Goede nieuwsbrief van Nick Quah over de beluisterwaardige podcast Search Engine, waar en passant de huidige existentiële crisis van documentaire podcast uiteen wordt gezet.
RODDELHOEK
Wie dit leest is gek!
Zie pagina 3, 15 t/m 17 en 20 van het Kids Podcast Listener report