Alsof het je vrienden zijn
Heb je nog een podcasttip? #80 zomergastenbijdrage door Linda Duits
De vierde zomercolumnist dit jaar is degene die mij toen ik student was (en we een relatie met elkaar hadden) aanstak met het Zomergasten virus: Linda Duits. Hoewel ik begrijp dat jullie nu allemaal heel graag willen weten hoe het er in onze relatie aan toe ging, blijft deze nieuwsbrief bij para-sociale relaties. Linda was vorig jaar ook zomercolumnist, lees die bijdrage hier terug.
De podcast is een innemend medium, bij gebrek aan een betere vertaling van het Engelse engaging. Podcastmakers zijn doorgaans sympathiek en de sector is weliswaar aan het professionaliseren en commercialiseren, maar er heerst nog steeds een authentieke DIY-vibe van liefhebbers met hart voor audio. Luisteraars luisteren aandachtig en zijn echte ambassadeurs van het medium, altijd klaar om tips te delen, niet in de minste plaats omdat podcasts uitermate geschikt zijn om nichepublieken te bedienen. Bij podcasts horen warme woorden als toewijding, intimiteit en nabijheid.
De aard van medium werkt fandom in de hand. Na een fijne luisterervaring voel je je als luisteraar dankbaar dat een maker de moeite heeft genomen dit verhaal te vertellen of dit gesprek zo te voeren. Het maakt de podcast uitermate geschikt voor het vormen van een band tussen maker en luisteraar, of wat in de communicatiewetenschap een parasociale relatie wordt genoemd: het gevoel dat een luisteraar (of kijker of lezer) heeft vrienden te zijn met een persoon of personage uit de media. Zeg maar zoals je over de vrienden van Friends kan praten alsof het je eigen vrienden zijn.
Een parasociale relatie is dus eenzijdig: Joey weet niet dat jij bestaat. Zelfs wanneer het gaat om levende en benaderbare mensen, zoals de hosts van podcasts, is er sprake van een ongelijke verhouding. Je denkt misschien dat je Botte en Ype van De Eeuw van de Amateur goed kent, maar je kent ze alleen van hun podcast (en eventueel een live ontmoeting) en zij zijn niet zo geïnvesteerd in jou als jij in hen.
Podcastmakers kunnen inspelen op het fenomeen van de parasociale relatie door deze gevoelens aan te wakkeren. Informeel praten is een tactiek, net als af en toe wat persoonlijks delen, spontaan en kwetsbaar overkomen, en interesse tonen in je luisteraars. Het publiek met ‘jij’ in plaats van ‘jullie’ aanspreken geeft luisteraars het idee dat zij ook aan tafel zitten. Er zijn ook technische tactieken, zoals de audio zo mixen dat het lijkt alsof Botte links van de luisteraar zit en Ype rechts. Dat is zinvol: hoe meer betrokken (geëngageerd!) luisteraars zijn, hoe vaker en langer zij zullen luisteren, hoe meer ze likes zullen achterlaten en hoe meer bereid ze zullen zijn een podcast aan te prijzen bij anderen of financieel te steunen.
Dit klinkt veel berekender dan hoe ik podcastmakers ken. Dat zijn allemaal van die sympathieke liefhebbers die ik aan het begin noemde. Ja, ze willen graag een goede boterham verdienen (en wat beleg zou ook leuk zijn), maar podcastmaker word je niet om rijk te worden. Dat is aan het veranderen. De marketingwereld heeft de podcast ontdekt en er wordt volop onderzocht hoe je podcasts kunt laten werken voor je brand – om het maar even in marketingtaal te zeggen. Dat gebeurt ook in de wetenschap: alle informatie uit de vorige alinea komt uit studies naar podcasts en parasociale relaties (zie bijvoorbeeld hier, hier en hier).
Die studies geven me een beetje een vieze smaak in de mond. Ik voel me als podcastluisteraar een beetje bedonderd. Zouden Botte en Ype expres zo gezellig en toegankelijk kletsen om te zorgen dat ik donateur word? Mijn fandom krijgt ineens een knauw.
Gelukkig ben ik niet alleen luisteraar maar ook maker. Mijn podcast Geeky Dingen blijkt alle boxjes af te tikken die parasociale relaties bevorderen, maar ik weet dat dit niet zo is omdat we dat vooropgezet tactisch hebben bedacht. We zijn gewoon zo. Pionier-podcastmakers hebben het medium vorm gegeven uit liefde voor audio, uit de drang verhalen te willen delen of gewoon als hobby. Dat was vaak liefdewerk oud papier. Weinig luisteraars, nul opbrengsten en gekke blikken als je op feestjes vertelde dat je podcastmaker bent.
Nu de rest van de wereld ook de podcast heeft ontdekt, blijkt het ineens een melkkoe. Er zullen meer en meer makers komen die wel berekenend zijn, die winst willen maximaliseren en – als ware ze Disney – fandom volledig gaan uitknijpen. Dat is weinig innemend, maar het verandert niets aan alle leuke makers die er ook en nog steeds zijn. Steun hen!
In een van de studies werd genoemd dat de content van een podcast ondergeschikt is aan de persoonlijkheid van de maker. Dat vond ik zo naar dat mijn tips twee podcasts zijn waar parasociale relaties helemaal niet bewust of onbewust bevorderd worden, maar waar het draait om kennis doorgeven.
AFLEVERING TIP VAN DE WEEK (#80)
Podcast: De Verbranders
Aflevering: Ep 18: No Borders & A decolonization worth fighting for
Taal: Engels
Duur: 1:28:14
Uitgekomen op: 14 maart 2022
Uitgekomen bij: Universiteit Leiden
Genre en keywords: wetenschap, sociologie, migratie, vluchtelingen
Soms zijn er podcasts die ik twee keer beluister. Dat gebeurt vaak bij De Verbranders, een podcast over Europa's grenzen en het verzet ertegen. Het is zowel een wetenschappelijke als activistische podcast die me dwingt na te denken over een onderwerp waarvoor we liefst de ogen sluiten: de onmenselijke ongelijkheden die landsgrenzen produceren.
In deze aflevering is hoogleraar sociologie Nandita Sharma te gast. Ze ontleedt het concept nationalisme en laat zien hoe het idee van de natiestaat racistische praktijken legitimeert. We hebben een mondiaal systeem van apartheid opgetuigd. Als burger van Nederland heb ik dat geïnternaliseerd: hoe ‘woke’ ik ook ben, ik weet ook niet zo snel wat ik terug moet zeggen als een gesprekspartner met de verdediging komt dat je ongevraagde gasten je huis uit moet kunnen zetten, en dat uitgeprocedeerde asielzoekers daarom uitgezet moeten worden.
Sharma legt uit welke ideeën over wat (t)huis is schuilgaan achter zo’n verdediging (spoiler: patriarchale) en hoe het idee van de natiestaat als huis dat jouw eigendom is verhult dat die natiestaat niet kan bestaan zonder handel met andere landen of zonder de arbeid van mensen die daar geen staatsburger zijn. Haar denken is scherp, overtuigend en inspirend, en ik heb nu al zin die toekomstige gesprekspartner van repliek te dienen en aan de goede kant te krijgen.
SERIE TIP VAN DE WEEK (#80)
Serietip van de week: Gezond Gesprek
Taal: Nederlands
Duur: 45 afleveringen van zo’n 50 minuten
Uitgekomen: 2019-heden
Uitgekomen bij: Dag en Nacht
Genre en keywords: wetenschap, gezondheid
Het is misschien een beetje een tuttige podcast, maar ik ben fan van Gezond Gesprek, de podcast van Gezondheidsnet. Iedere aflevering praat wetenschapsjournalist Karine Hoenderdos met een deskundige over een gezondheidsonderwerp. Soms gaan die mijzelf aan, zoals die over Restless Legs Syndrome, maar ook als er geen directe connectie is luister ik elke keer weer geboeid. De podcast is namelijk waanzinnig informatief. De deskundigen zijn doorgaans vooraanstaande wetenschappers die state-of-the-art en state-of-the-field kennis doorgeven, kennis die ik zonder enige moeite consumeer als ik naar de supermarkt of kantoor fiets.
Dat moeiteloze komt door mede door de stem van Hoenderdos. Ze praat rustig en welwillend, vraagt om verheldering waar dat nodig is en zorgt ervoor dat de informatie voor iedereen begrijpelijk is zonder dat het Jeugdjournaal-niveau wordt. Dat is een aanzienlijke prestatie die je makkelijk miskent, omdat zij het zo makkelijk laat lijken.
KLIKLINKJES
- NRC stelt zichzelf na het maken van de podcast Mijn Schuld af: “Is het gebruik van archiefgeluid in een podcast journalistiek te verantwoorden?” (via Mina)
- Auteur Alexander Schwarz deed afgelopen half jaar mee aan de basiscursus Literair Podcasten die het Podcastnetwerk in opdracht van het Nederlands Letterenfonds (de groepen werden onder meer door Lieven en Mina begeleid). In een blog op de site van het Letterenfonds beschrijft hij zijn reis naar het universum podcast.
- Auteur Ted van Lieshout zat in dezelfde groep als Alexander en maakte geheel eigenhandig de docu ‘66’ die afgelopen week is verschenen in DOCS. Luister hier.
- Lieven was gisteren met collega podcastmakers te gast in Onder Mediadoctoren, abonneer je om een melding te krijgen zodra de aflevering verschijnt.
RODDELHOEK
Uit de wandelgangen vernam ik dat de bedrijven die Mina vorige week besprak zeer schuldbewust haar nieuwsbriefeditie hebben gelezen. Dag en Nacht is nog niet zo slim geweest om bijvoorbeeld bij de vacature (deadline zondag 31 juli) voor een nieuwe stagiair iets op te nemen over voorkeur voor mensen die het team meer divers maken.