Audio↔boek
Hallo tippers,
Afgelopen week schreef Misha Melita een zeer lezenswaardig stuk over podcasters die boeken uitbrengen. En door de hitte zou je het bijna vergeten, maar het is ook nog eens boekenweek. Aanleiding genoeg om het te hebben over het medium podcast en het medium boek, en hoe die complementair aan elkaar kunnen zijn. Er valt eigenlijk best veel over te zeggen en nog te onderzoeken, maar voor nu onderscheid ik drie vormen: podcastboeken, luisterboeken en boekenpodcasts.
Het leuke en nieuwswaardige aan het stuk van Misha is dat twee van de boeken die erin voorkomen niet simpelweg boeken zijn, die als merchandise dienen. Merchandise is een wat onderbelicht verdienmodel van podcasts, maar het is er in alle vormen en maten: mokken, pins, t-shirts, bier en dus ook boeken.
De boeken die DAMN, HONEY en Dipsaus uitbrengen komen voort uit besproken onderwerpen in hun podcast, hun community of de missie van de podcast.* Op die manier krijgt de inhoud een andere, meer tast/deelbare en misschien duurzamere vorm.
Dat je een groot luisterend publiek hebt, dat zich als potentiële koper aanbiedt, maakt het voor uitgeverijen interessanter om te produceren. Het boek is zo een verlengde van de podcast en dat zorgt ervoor dat, aldus een van de podcastauteurs: “het podcastboek klinkt zoals de show klinkt.”
Afgelopen week dronk ik een ijskoffie met kaasmaakster Mathilde, jullie wellicht bekend uit afleveringen twee en drievan Kaas. Tijdens het kaasmaken luistert ze vaak podcasts, maar de laatste tijd is ze overgestapt op luisterboeken. Dat deed ze omdat ze, naar eigen zeggen, "in het tempo van een boek wilde komen". Hoewel ik zelf nog nooit een luisterboek heb gehoord, kan ik wel begrijpen wat ze hiermee bedoelt. Bovendien is het een uitkomst voor mensen met dyslexie — ik ken zelfs meerdere mensen die op hele hoge (soms tot wel 3 keer!) snelheid een boek luisteren. Het grote nadeel volgens Mathilde: je betaalt er geld voor. Aan de andere kant stelt omzet luisterboekuitgeverijen (driedubbele woordwaarde?) in staat om mensen te betalen die audio te produceren. Hans Klis bracht onlangs 'Gehackt' als 'Storytel original' uit, een soort van betaalde podcastserie dus — mogelijk is dat weer andere categorie. Zodra ik die geluisterd heb, kom ik er in deze nieuwsbrief op terug.
Ten slotte zijn er nog boeken die een complementaire podcast krijgen. In 2019 programmeerden we op het podcastfestival het panel Beter dan het Boek? waar schrijvers en podcastmakers aan het woord kwamen. Je hoort daar dat een podcast bij een boek maken veel meer werk is dan het simpelweg voorlezen.
Ik vind dat De Correspondent het al jaren heel goed doet. Ze brengen nu in samenwerking met de Belgische radiozender Klara de podcast Revolusi uit: auteur David Van Reybrouck vertelt het verhaal van het gelijknamige boek. Het lijkt nog het meest op een reeks hoorcolleges met archiefmateriaal, muziek én sounddesign. Die laatste elementen zorgen ervoor dat ik het niet versneld af ga spelen omdat dat het harde werk van de sounddesigners verpest en de muziek raar doet klinken. Al is de verleiding wel groot, want de afleveringen duren minimaal anderhalf uur. Deze vorm maakt het consumeren van de inhoud toegankelijker (het boek heeft 656 pagina’s) maar is toch echt anders dan een luisterboek. Dat hoor je, omdat audio het primaat krijgt boven de tekst. Eigenlijk zou de titel van deze nieuwsbrief dus moeten zijn: audio > boek.
De tips deze week zijn in het kader van ‘een jaar later’. Een jaar geleden was ik bij de Black Lives Matter-protesten in Rotterdam en de Bijlmer. De onderstaande tips zijn korte verslagjes van een deel van het witte huiswerk dat ik aan het maken ben.
AFLEVERING TIP VAN DE WEEK (#22)
Podcast: The Sound of Protest
Aflevering: ep. 1 Looking back
Taal: Engels
Duur: 28 minuten
Uitgekomen op: 17 mei
Uitgeverij: Dipsaus in samenwerking met Worm
Genre en keywords: storytelling, activisme, protesten, familie, migratie, talen, geluid
Het concept van deze podcastreeks is heel vet: maker Mariam El Maslhouhi van Dipsaus onderzoekt de kracht van geluid rondom protesten. Nog fijner is dat Mariam een dusdanig Engels accent heeft waardoor je niet hoort dat she talks Dutch normally. Het allerfijnste vind ik dat er kleine foutjes in zitten en dat ze die, na navragen, er gewoon lekker in heeft laten zitten. Om maar een mooi Engels woord te gebruiken: dit is unapollogetic. Dat past bij de vibe die ik graag van indie podcasters krijg. Hoe zeer geluid onderdeel uitmaakt van een protest blijkt ook uit het tegenovergestelde ervan: de stille tocht.
Hoewel de montagefoutjes me niet storen, wordt er wel af en toe verwezen naar geluid van protesten waar de maker al dan niet bij is geweest. Omdat de podcast let-ter-lijk gaat over het geluid van protest, had ik daar dan ook wel geluid van willen horen. Ook bij oude protesten was het leuk geweest als er met archiefmateriaal was gewerkt, maar misschien was daar geen tijd of budget voor. Van alle afleveringen is toch de eerste mij het meest bijgebleven. De reflectie van mede-Dipsaushost Anousha Nzume op de sitautie in Nederland in de afgelopen dertig jaar is echt krachtig, en iets wat je niet snel zal horen op — ik noem maar eens een medium — de radio. Ik tip nu deze aflevering, maar de hele serie is luisterenswaardig.
Bonusboekentip: het boek De Goede Immigrant dat Dipsaus vorig jaar in samenwerking met uitgeverij Pluim uitbracht. Daar mag ook wel een podcast van komen van mij! 😉
SERIE TIP VAN DE WEEK (#22)
Podcast: About Race with Reni Eddo Lodge
Taal: Engels
Duur: negen afleveringen van tussen de 20 en 40 minuten
Uitgekomen: maart-mei 2018
Uitgeverij: Indie. Productie door Renay Richardson van Broccoli Content
Genre en keywords: storytelling, activisme, protesten, familie, migratie, talen, geluid
Over podcasts die complementair zijn aan boeken gesproken: dit is echt een goed voorbeeld van audio die complementair is aan tekst. In dit geval luisterde ik eerst de podcast en kocht ik pas daarna het boek, omdat ik ze wilde vergelijken. De podcastafleveringen volgen grofweg de structuur van de hoofdstukken. In het boek staan meer feiten dan in de podcast en hoor je ook net iets meer over de achtergrond en de 'intellectuele' motivaties van de schrijver. De interviews die je hoort in de audio geven dan weer veel meer 'kleur' of diepgang aan de personages. Mensen horen die je in het boek leest geeft echt verdieping, eigenlijk het tegenovergestelde van een boekverfilming.
Bonusboekentip: Why I’m Not Talking to White People About Race zelf gaat vrij specifiek over racisme in Groot Brittannie, als daar niet je interesse ligt kan je voor de Nederlandse context ook Hallo witte mensen van de eerder genoemde Anousha Nzume lezen of, als je net als ik van academische boeken houdt, Witte Onschuld van Gloria Wekker.
Wederom dank aan Sharon voor de eindredactie! Zij is echt een boekenwurm, net als deze kat:
✴️ KLIKLINKJES
Het programma van Oorzaken 'international podcastfestival' staat online. Ik heb een kaartje gekocht voor de industry dag 'track 3'. Wie zie ik daar?
Aflevering 19 van de Podcastclub waarin ik met Ineke Annegriet Wietsma sprak over De Deventer Mediazaak staat al een week online voor jullie om terug te luisteren.
Vorige week tipte ik The Experiment. De podcast How Sound (onderdeel van Transom) bespreekt op Podcastclubdetailniveau een andere boeiende aflevering: The Crime of Refusing Vaccination.
*Voor de wijsneuzen: ja ik weet dat DAMN, HONEY eerst een boek was en toen pas een podcast.