Waarom ik niet hou van Radiolab
HJENPT #146 gastbijdrage door Hay Kranen
Lieven is nog steeds met verlof, de vertrouwde lezer had dat al lang door bij het lezen van de kop van deze nieuwsbrief. Deze gasteditie is geschreven door niemand minder dan Hay Kranen, creative coder (van onder meer de generatieve podcast DRIFT) en hoofdredacteur van de geweldige nieuwsbrief De Circulaire.
Over smaak valt te twisten. Meestal luister ik met veel plezier naar de tips die uw hoofdredacteur in deze nieuwsbrief geeft, maar over één bekende titel zijn we het niet eens. Radiolab is zo’n beetje de favoriete podcast van uw hoofdredacteur. Ik kan er niet naar luisteren. Waarom dat zo is? Lees verder.
Wat is Radiolab?
Radiolab begon als radioshow bij WNYC, een lokaal public radio station uit New York City. In 2002 begonnen Jad Abumrad en Robert Krulwich met een wekelijkse radioshow op die zender. Tegenwoordig is het (ook) een wekelijkse podcast, met afleveringen die ergens tussen de 30 minuten en anderhalf uur duren.
De afleveringen draaien meestal rond een thema, dat redacteuren gebruiken als onderwerp van hun verhaal. De hosts van de show gaan dan (enigszins gescript) in gesprek met die redacteuren om de verhalen te introduceren. Een vorm die eigenlijk heel veel lijkt op podcasts die ik wél graag luister, zoals This American Life en 99% Invisible.
Sinds 2002 heeft Radiolab honderden afleveringen gemaakt. Die heb ik natuurlijk niet allemaal geluisterd. Ik heb daarom een aflevering teruggeluisterd die Lieven beschouwt als één van zijn favorieten: Elements, uit 2021.
Elements bestaat uit een aantal verhalen die gaan over het periodiek systeem. Een schrijfster uit New York die bipolair is. Hoe de oerknal zorgde voor onze elementen. Hoe de atoombom ervoor heeft gezorgd dat we fossielen kunnen dateren.
Dus wat is het verschil tussen, zeg, This American Life en Radiolab? Om dat goed uit te leggen moeten we zo’n zesduizend kilometer reizen. Van Amerika naar America, een klein dorpje in Limburg, waar de band Rowwen Hèze vandaan komt.
Blieje
In 1991 bracht Rowwen Hèze het nummer Bestel mar uit, dat hun grootste hit werd. In het liedje verveelt een man zich stierlijk en gaat hij daarom naar de kroeg en “bestelt er dan maar eentje”, hij wil eigenlijk weer naar huis gaan maar dan net op dat moment:
keumt d'r net nog zonne blieje bij ow stoan
(komt er net nog zo’n blije bij je staan)stel ow ni aan man zoep d'r toch nog enne mei man
(stel je niet zo aan man, drink er toch nog eentje mee man)
Zonne blieje (“zo’n blije”, spreek uit als blie-juh) is een typisch Limburgs uitdrukking. Het is wat lastig te vertalen, maar het is een beetje een blij ei, zo iemand die erg met zichzelf is ingenomen.
En dat is wat ik dus heb met de makers van Radiolab. Het zijn een beetje van die blieje. Of in het Engels, theatre kids, die graag laten zien hoe leuk ze wel niet zijn. Afleveringen zijn rijkelijk aangekleed met grappige geluidseffectjes en muziekjes. Er worden héél veel mensen geïntroduceerd die met elkaar praten alsof iedereen weet wie ze zijn. En soms wordt er opeens een liedje gezongen.
Als podcasts Westerse schilderkunst waren dan is This American Life de simpele eenvoud van de Renaissance, met de heldere gebaren en composities van een Raphael of een Masaccio, en is Radiolab het maniërisme, de barok of de rococo, met veel engeltjes, gekunstelde moeilijke houdingen en zuurstokkleuren.
Of als podcasts theaterstukken zouden zijn dan is This American Life de psychologische thriller of het klassieke dramatische stuk, en Radiolab de musical of de variété-act.
Klokhuis voor volwassenen
Ik hou dus niet van podcasts die lijken op musicals. Dat betekent niet dat een podcast altijd serieus moet zijn. Of dat het nooit lichthartig of informeel mag zijn. Integendeel. Maar als je serieuze onderwerpen behandelt, dan wil ik niet het gevoel krijgen dat ik zit te luisteren naar Hamilton.
Zo af en toe een uitstapje is prima (denk aan de musical-aflevering van het veelgeprezen The Good Whale over Keiko, de orca uit Free Willy). Maar ik wil niet elke keer dat het gaat over de oerknal lollige geluidjes horen. Of als het gaat over metaal klinkende hamers horen. Of als het over de atoombom gaat de hele tijd fragmentjes horen uit oude radiojournaals.
Het voelt bij Radiolab alsof je zit te luisteren naar een soort Klokhuis voor volwassenen. Ingewikkelde onderwerpen simpel uitgelegd, aangekleed met toneelstukjes, liedjes, grapjes en veel rare geluidseffecten. En dan gepresenteerd met een houding van ‘kijk eens hoe leuk we hier wel niet bezig zijn’.
Kwaliteit
Ik hou niet van Radiolab, maar dat zegt niks over de daadwerkelijke kwaliteit van het programma. Een vorige en een huidige host van het programma, Jad Abumrad en Lulu Miller, hebben beide uitstekende podcasts gemaakt die ik wél met veel plezier heb geluisterd (respectievelijk Dolly Parton's America en Invisibilia). De verhalen zijn interessant en overduidelijk gemaakt door ervaren, competente mensen. Het is fantastisch dat er volledige transcripties zijn van de afleveringen. En er zit overduidelijk heel veel liefde en aandacht in het programma.
Maar het is niet voor mij.
Net zoals dat Wicked vast een prima film is, maar je mij echt niet in een bioscoop zult zien zitten als die draait. Of dat ik nooit zomaar een plaat van Queen zal opzetten, ook al kan ik horen dat het goed gemaakte muziek is. Datzelfde heb ik met Radiolab. Het is uitstekend gemaakt en het is van hoge kwaliteit.
Maar als ik er naar luister dan denk ik alleen maar: daar heb je weer zonne blieje.
Met dank aan de Chef Kattengifjes voor waardevolle suggesties. Hay had even geen afleveringtip, dus plaats ik hier dus maar een kattengifje:
SERIE TIP VAN DE WEEK (#146)
Podcast: The Ezra Klein Show
Uitgever: The New York Times
Sinds: Januari 2021
Frequentie: om de paar dagen
Duur: ergens tussen de 45 en 90 minuten
Genre: 1-op-1 interview
Laten we eerlijk zijn: het is geen fijne tijd om het nieuws te volgen. Oorlogen, klimaatellende en natuurlijk de volledige ontmanteling van de democratie die nu in de Verenigde Staten aan de gang is. Ik kijk al een hele tijd geen tv-journaals meer, afgezien van dat ik het visueel vaak te heftig vind is televisie ook een slecht medium om informatie over te brengen die geen entertainment is (lees Neil Postman nog maar eens).
Kranten en artikelen lees ik nog wel, en natuurlijk luister ik ook naar podcasts over de actualiteit. De beste podcast om de huidige wereld te begrijpen vind ik The Ezra Klein Show, van de New York Times. Klein is echt een journalist van het internettijdperk; hij was een van de eerste serieuze bloggers in het begin van de jaren 2000. In 2014 was hij een van de oprichters en de hoofdredacteur van nieuwsmedium Vox.
Echt een rasjournalist dus, en dat merk je als hij mensen interviewt. Klein heeft het vermogen om hele scherpe vragen te stellen en tot de kern te komen bij zijn gasten. Dat zijn altijd interessante mensen, en (ook al zit Klein links op het politieke spectrum) zeker niet alleen democraten en andere linkse politici.
De afleveringen zijn vaak lang, en er zijn er meerdere per week. Maar je hoeft echt niet alles te luisteren om wel bij te blijven. Luister gewoon wat je interessant vindt, en als het na 10 minuten niet bevalt luister je gewoon iets anders.
KLIKLINKJES (service van Lieven)
Het is maar goed dat deze Radiolab roast nu verschijnt, want het Podcastfestival @ InScience dat op 12 maart plaatsvindt is waarschijnlijk toch al bijna uitverkocht. Misschien is er nog plek bij de keynote van Dylan Keefe, de director of sound design van Radiolab – maar daarvoor moet je dus wel van musicals houden. Iedereen is trouwens die ochtend welkom in het gratis Podcast repair cafe in de bieb.
Kan je niet zingen, maar wil je toch op een goede manier je stem leren gebruiken om bijvoorbeeld een voice over in te spreken? Meld je dan vóór 15 maart aan voor de Podcastakademie cursus De geheime kracht van de stem die wordt verzorgd door Siona Houthuys (Audiocollectief Schik).
Als je beginnend maker bent en je in de waan leeft dat je voor €2000 een fictiepodcast van 10 minuten kan maken, dan kan je tot 5 maart een idee insturen bij Babylon Audiocollective, de winnaar wordt ook nog eens uitgezonden in het nieuwe VPRO programma Ergens.
RODDELHOEK
Ken je het moment dat je in een videocall verschijnt, maar je audio het niet doet? Het overkomt mij als podcastmaker wekelijks, omdat ik nogal eens aan de instellingen van mijn audio rommel. Mensen (onder wie Hay) maken mij dan natuurlijk belachelijk want “dat zul je net zien met een podcastmaker”. Nu wil het geval dat ik laatst in een videocall zat met Dylan Keefe en dat hij het óók niet aan de praat krijg. Dit kan dus maar twee dingen betekenen: óf ‘het overkomt de besten’, óf ik ben ook maar zonne blieje 🤓