Als een tekenares, die opeens moest beeldhouwen

Heb je nog een podcasttip? #105 zomerbijdrage door Sanne van Otten

Het is zomer en dat betekent dat het weer tijd is voor de zomergastauteurs in Heb je nog een podcasttip? Ze verschijnen iets minder regelmatig dan eerdere jaren omdat, tja, iedereen op vakantie is. De eerste gastbijdrage van dit jaar komt van trouwe lezer Sanne van Otten. Ze maakte in 2020 Aarde in de Stad en werd daarmee genomineerd voor de NTR Podcastprijs. In deze nieuwsbrief beschrijft ze wat ze leerde tijdens haar stage bij podcastmeester Wederik de Backer.

“Het leuke aan audio is, dat het een snel medium is. Je kan een idee uitproberen en meteen horen of het werkt of niet.” Iets in die trant zei radiomaker Wederik de Backer tegen mij toen ik als stagiaire bij hem kwam. Zijn opmerking vond ik interessant, omdat ik tot dan toe alleen nog maar ideeën had ‘uitgeprobeerd’ in audio. Ideeën die in een verhaal op papier flauw of vergezocht zouden zijn, maar in audio opeens een nieuwe wereld openden.

Toch was ik niet bij Wederik om dingen uit te proberen, maar om te zien hoe een professionele podcastmaker te werk ging. Ik volgde de postgraduaat Podcasting in Gent en voor een stageplaats had ik de eerste audiomaker gemaild die ook fictiestukken maakte, omdat ik in de fictiehoek wilde blijven. Dat pakte anders uit. Wederik begon net samen met zijn vriendin Tinne Claes aan een serie over de geschiedenis van de spermabank in België en wilde mij meenemen in het proces. Die kans heeft mij doen inzien dat het verschil tussen fictie en non-fictie helemaal niet zo groot is. Een verhaal heeft, fictief of niet, altijd dezelfde eigenschappen. Je kan het samenvatten in de volgende formule:

‘Iemand doet iets, omdat …. , maar ….’

Deze wijsheid van Wederik, die klinkt als een tip uit een boek over storytelling, werd mijn reddingsboei toen hij me in het diepe gooide.

Hij had namelijk voor zijn stagiaires bedacht dat je het meeste leert als je een productie van begin tot eind meemaakt. En niet langs de zijlijn, maar als volwaardige assistent. Zo kreeg ik op mijn eerste dag twee interviews van ongeveer drie uur en de opdracht om er een verhaal van vijfentwintig minuten van te maken.

Ik voelde me een tekenares, die opeens moest beeldhouwen. Waar ik normaal zelf de verhaalelementen verzin en die langzaam opbouw tot een kloppend geheel, kreeg ik nu een groot blok marmer aan mogelijkheden waaruit ik een verhaal moest houwen. Dat vond ik net zo uitdagend als frustrerend en het heeft me dagen gekost voor ik het verhaal in het marmer begon te zien.

Wederik leerde me dat het makkelijker is om zonder transcript direct in audio te monteren, omdat je dan meteen hoort of het werkt of niet. En ook de voice-over, waar ik uren vruchteloos op had zitten ploeteren, schreef hij niet uit, maar sprak hij direct in, regelrecht in de montage. Daardoor konden we meteen horen of er nog informatie ontbrak en of de VO tussen de rest paste. Maar de belangrijkste reden om geen pen en papier te pakken, was dat Wederik de VO zo natuurlijk mogelijk wilde laten klinken, geen inversie of andere literaire trucjes, gewoon spreektaal.

Voor een audioverhaal moet je vanuit audio starten, leerde ik tijdens een schrijfresidentie waar ik voor het eerst een Zoom in handen kreeg. Met een H2n ging ik de straat op om geluiden op te nemen, maar ik ontdekte al snel dat ik het veel leuker vond om mensen te interviewen, dus liet ik de trams en huilende kinderen voor wat ze waren en begon voorbijgangers willekeurige vragen te stellen. Met hun antwoorden maakte ik uiteindelijk een verhaal.

Scott Carrier, een geweldige audiomaker (die ik ontdekte dankzij Wederik) begon zijn carrière op een soortgelijke manier, weliswaar iets doelgerichter. In de aflevering My First Radio Story vertelt hij hierover. Het verhaal over het radiostuk vind ik interessanter dan het stuk zelf, omdat het een inkijkje geeft in het ontstaansproces. Dat is voor een beginnende maker als ik heel inspirerend. Om dezelfde reden ben ik een trouwe lezer van de nieuwsbrieven van Lieven en ben ik Wederik heel dankbaar dat hij zijn werkzaamheden met mij wilde delen.

Aan het eind van mijn stage vroeg ik aan Wederik waarom hij eigenlijk stagiaires begeleidde. Hij is zelfstandig dus heeft geen team, waar meer mensen zich om een stagiaire kunnen bekommeren en hij neemt zijn rol als begeleider heel erg serieus (ik heb maar één keer koffie voor hem hoeven zetten). Zijn antwoord was, dat een stagiaire hem scherp houdt. Je wordt je bewust van de keuzes die je maakt, als je aan iemand moet uitleggen waarom je iets op die manier doet. En hij voegde er natuurlijk aan toe dat hij wel degelijk iets aan mij had gehad.

AFLEVERING TIP VAN DE WEEK (#105)

Podcast: The Kitchen Sisters present 

Aflevering: #56 Operation Hummus and More Stories from Israel and Ramallah

Uitgekomen bij: Radiotopia

Uitgekomen op: 11 oktober 2016

Genre: documentaire

Ik houd heel erg van meerstemmigheid en zo min mogelijk voice-over. Dat kost vaak net iets meer moeite om het verhaal te kunnen volgen, maar als de podcast goed gemaakt is, vullen de stemmen elkaar aan en krijg je een levendig verhaal, verteld vanuit een veelvoud aan perspectieven. Misschien houd ik hier ook van omdat dit op papier niet mogelijk is. Deze aflevering van The Kitchen Sister presents is meerstemmig, heeft geen voice-over en zit erg goed in elkaar. De personages zijn perfect. De verhalen zijn grappig, mooi en hoopvol terwijl het ook over de schrijnende situatie in Israël gaat. Uitgekomen in 2016, maar helaas nog altijd actueel.

Bonustip: deze Kitchen Sisters aflevering over Tupperware is vergelijkbaar, maar heeft een minder zwaar onderwerp.

SERIE TIP VAN DE WEEK (#105)

Podcast: Gevoelige Mensen

Uitgekomen bij: Het Nieuwstedelijk

Uitgekomen in: november 2019

Genre: fictie

Ook meerstemmig, maar op een hele ander manier. Dit zijn zorgvuldig geregisseerde (en uitgeschreven) dialogen zoals je ze op toneel tegenkomt. Geen wonder, Het Nieuwstedelijk is een theatergezelschap dat audioverhalen van theaterstukken maakt en theaterstukken van audioverhalen. Op hun website lees ik dat dit stuk begon als luisterspel (is dat hetzelfde als een audioverhaal, maar dan op toneel?), daarna is omgezet in een voorstelling en vervolgens weer is gemaakt tot podcast. Wat het verschil is tussen een luisterspel en een podcast… zelfs na postgraduaat vind ik al die namen die gebruikt worden in de audiowereld nog steeds verwarrend!
Hoe dan ook, in kruisbestuivingen tussen media gebeurt meestal iets spannends, omdat de mogelijkheden en grenzen van een medium worden onderzocht en dus ook de mogelijkheden en grenzen van het verhaal dat je wil vertellen. Ik heb dit stuk nooit gezien als voorstelling, wat ik erg jammer vind. Afscheid van een auto heb ik wel gezien én erg van genoten (extra tip!). Gevoelige Mensen vind ik een literair audioverhaal, poëtisch ook. Er gebeurt bijna niks en toch gebeurt er heel veel. Met alleen stemmen (opgenomen in een studio) en muziek, wordt er een enorm beklemmende sfeer gecreëerd, waar je niet aan kan ontsnappen. Als luisteraar onderga je dit verhaal, zoals je een gevoel ondergaat.

KLIKLINKJES

• Wederik deelt zijn apparatuur met iedereen die er benieuwd naar is.

• Voor mensen in Nederland die niet weten wat er op audiogebied in België gebeurt: kijk eens op de site van Klankverbond.

• In 2018 was Scott Carrier te gast in de Podcastclub.

• Nog meer tips voor je vakantie: de beste podcasts van 2023 tot nu toe, volgens Vulture.

Roddelhoek

Ik hoorde laatst dat mijn lievelingsshow The Truth voorlopig stopt, want geld.